Sosyal baltalama ile çalışan motivasyonu ilişkisinde örgütsel sessizliğin aracı rolü

Abstract

Çalışanına önem veren, gerekli bilgi ve kaynağı sağlayan, onlarla olumlu iletişim kurup, karar verme gücünü çalışanları ile paylaşan örgütlerin günümüzde hızla değişen koşullara rahatlıkla uyum sağladıkları ve sürdürülebilir rekabet avantajı elde ettikleri görülmektedir. Sosyal bir sistem olan örgütler içinde ne yazık ki istenmeyen durumlar yaşanabilmektedir. Bunların başında gelen sosyal baltalama davranışının bireyler arası ilişkilerin kalitesini olumsuz etkilediği, örgütün amaç ve hedefleri doğrultusunda yıkıcı sonuçları olduğu ayrıca çalışanı sessizliğe iterek örgüt yararına her türlü bilgi paylaşımının önüne geçtiği bilinmektedir. Örgüt içindeki belirli konu ve sorunları bildiği halde üstleriyle paylaşımda bulunmayan çalışanların meydana getirmiş olduğu örgütsel sessizlik kavramı, örgütün gelişimi ve değişimi önünde bir engel oluşturmaktadır. Çalışanın örgüt yararına kullanılabilecek bilgi ve fikirleri saklı tutması diğer bir deyişle paylaşılmaması örgütlerin önlemeye çalıştığı bir durumdur. Örgütler bir anlamda hem sosyal baltalama hem de örgütsel sessizliğin önüne geçmek adına mücadele vermektedir. Örgüt içinde bu tarz olumsuz durumlar yaşanırken örgütün gelişimine yönelik önem arz eden çalışanların motivasyonlarının nasıl ve ne derece etkileneceği ise araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Bu anlamda sosyal baltalamanın çalışanın içsel motivasyonu ile ilişkisinde örgütsel sessizlik alt boyutlarından kabullenici, savunmacı ve prososyal sessizliğin aracı rolünün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırma verileri, Kayseri ve Nevşehir ilinde faaliyet gösteren teknoparklara bağlı firma çalışanlarının katılımı ile elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar sosyal baltalama ile çalışanın içsel motivasyonu arasında negatif, örgütsel sessizlik arasında pozitif ilişkilerin varlığını ortaya koymaktadır. İçsel motivasyon ile örgütsel sessizlik arasında ise negatif bir ilişkinin varlığı söz konusudur. Değişkenlerin birbirleri üzerindeki etkileri ve kabullenici, savunmacı ve prososyal sessizliğin aracılık rolünün tespit edilmesi amacıyla process makrosundan yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sosyal baltalama içsel motivasyonu anlamlı ve negatif yönlü etkilemektedir. Sosyal baltalamanın kabullenici ve savunmacı sessizlik üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü etkisi bulunurken, prososyal sessizlik üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Buna göre, sosyal baltalama ile içsel motivasyon arasındaki ilişkiye örgütsel sessizliğin alt boyutlarından kabullenici ve savunmacı sessizliğin aracılık ettiği ancak prososyal sessizliğin bu ilişkide herhangi aracı bir rol üstlenmediği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda sonuçlar tartışılmış, araştırma kısıtlarından bahsedilmiş ve son olarak önerilerde bulunulmuştur.

Organizations can easily adapt to today's rapidly changing competitive conditions if they give importance to their employees, provide the necessary information and resources, and share their decision-making power with their employees by communicating positively with them. In addition, these organizations gain a sustainable competitive advantage. Organizations are a social system and unfortunately some undesirable situations can be experienced in these organizations. It is known that social undermining behavior, which is the leading among these, negatively affects the quality of interpersonal relations, has destructive consequences in line with the goals and objectives of the organization, and prevents all kinds of information sharing for the benefit of the organization by pushing the employee to silence. The concept of organizational silence created by employees who know certain issues and problems within the organization but do not share with their superiors constitutes an obstacle to the development and change of the organization. It is a situation that organizations try to prevent if the employee keeps the information and ideas that can be used for the benefit of the organization, in other words not shared. In a sense, organizations struggle to prevent both social undermining and organizational silence. The purpose of the research is how and to what extent the motivation of the employees, who are important for the development of the organization, will be affected while such negative situations are experienced in the organization. In this sense, it was aimed to determine the mediating role of accepting, defensive and prosocial silence from the sub-dimensions of organizational silence in the relationship of social undermining with the intrinsic motivation of the employee. In this context, research data were obtained with the participation of company employees affiliated to the technoparks operating in Kayseri and Nevsehir. The results obtained reveal the existence of negative relationships between social undermining and intrinsic motivation of the employee, and positive relationships between organizational silence. There is a negative relationship between intrinsic motivation and organizational silence. The process macro was used to determine the effects of variables on each other and the mediating role of accepting, defensive and prosocial silence. According to the results of the research, social undermining affects intrinsic motivation significantly and negatively. While social undermining has a significant and positive effect on accepting and defensive silence, it has no significant effect on prosocial silence. Accordingly, it was determined that the relationship between social undermining and intrinsic motivation was mediated by accepting and defensive silence, which is one of the sub-dimensions of organizational silence, but prosocial silence did not play any mediating role in this relationship. In line with the findings obtained, the results were discussed, research limitations were mentioned and finally recommendations were made.