Mecdî Mehmed Efendi Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik (2-142 sayfalar arası), (inceleme-çeviri yazı)

Abstract

Biyografi, başta şairler olmak üzere belli mesleklerde tanınmış kişilerin hayatını ve sanatını anlatan edebi türün adıdır. Özellikle dil ve edebiyat alanında yetişmiş önemli temsilcilerin unutulmamaları için çeşitli eserler verilmiştir. Biyografi türünde en dikkat çeken eser, Taşköprülüzâde İsâmüddîn Ahmed Efendi'nin yazmış olduğu eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmâniyye isimli eseridir. Eserin ismi Şakâ'ik-i Nu'mâniye olarak da bilinir. 1558 senesinde Arapça olarak kaleme alınmıştır. Şakâ'ik-i Nu'mâniye'nin yazılış amacı, daha önce Osmanlı âlimlerinin hayat hikâyelerini anlatan hacimli bir kaynağın bulunmamasıdır. Osmanlı âlimleri hakkında temel ve özgün bilgilerin yer alması esere ayrı bir önem kazandırmıştır. Araştırmacılar tarafından kaynak olarak görülen esere birçok tercüme ve zeyl yapılmıştır. Esere yapılan tercüme ve zeyller en az eser kadar önemli birer kaynaktır. Şakâ'ik-i Nu'mâniye'ye yapılan tercümelerden en başarılısı Mecdî Mehmed Efendi'nin kaleme aldığı Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik isimli eseridir. Mecdî Mehmed Efendi, bu eseri tercüme etme amacını "Arapça bilmeyenlerin de eseri kolaylıkla okuyabilmesi" olarak açıklar. 1587 senesinde eserin tercümesini tamamlayan Mecdî Mehmed Efendi, 513 şair ve meşayihin biyografisine yer verir. Esere yaptığı eklemelerle eserin hacmini genişletmiştir. Bu sebeple Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik'i sadece tercüme bir eser olarak değerlendirmemek gerekir. Eser Türk biyografi tarihi açısından büyük önem taşımaktadır.Esere daha önceden çeviri yazı ve inceleme çalışması yapılmamıştır. Bu çalışmada, Türk biyografi tarihinde önemli bir kaynak olarak görülen Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik isimli eserin (2-142 sayfalar arası) çeviri yazısı ve incelemesi yapılmıştır. Çeviri yazı ile Osmanlı alfabesine hâkim olmayan araştırmacıların eserden kolaylıkla yararlanmaları amaçlanmıştır. İnceleme bölümünde ise eserin 2-142 sayfaları arasında biyografisi verilen kişilerin memleketleri, eğitimleri, eğitim gördükleri medreseleri, hocaları, eserleri, ilgilendikleri ilimleri, meslekleri hakkında bilgiler verilmiştir.

Biography is the name of a literary type that tells the life and art of famous people in a specific professions especially poets. So as not to be forgotten in language and literature departments, the biographies of various types of represantatives were written. In type of biography; the most notable masterpiece is eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmâniyye which was written by Taşköprülüzâde İsâmüddîn Ahmed Efendi. This masterpiece is also known as Şakâ'ik-i Nu'mâniye the reason for writing this Şakâ'ik-i Nu'mâniye is not having a previous volume of source that tells the life stories of Ottoman scholars. Having some main and authentic information about Ottoman scholars, and the Ottomans' introducing science world brought this masterpiece a prominence. Many translations and addendums were made to the masterpiece by researchers. These translations and addendums are almost as significant as the masterpiece itself. The most successful translation for Şakâ'ik-i Nu'mâniye is the Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik which was produced by Mecdî Mehmed Efendi. The reason for translating this masterpiece is to enable the ones who don't know Arabic to read it easily. He completed the translation in 1587 and 513 poets and sheikhs' biography take place in the masterpiece. He enlarged the volume of the masterpiece by some addings. For this reason Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik should not be considered only a translation. It bears an important place in respect to Turkish biography.No translation or written research was done before for the masterpiece. In this study, Hadâ'iku'ş-Şakâ'ik, which is regarded as an important source for Turkish biography, is examined, the pages between 2 and 142. By translation, it is aimed that the researchers who don't have a knowlegde of Ottoman alphabet can make use of it easily. In the examination part, pages between 2and 142, the information on stated people, their hometowns, education, madrasahs, teachers, works, and their related professions vere given.