1960'lı yıllar Türk öykücülüğünde sinema dili ve anlatım teknikleri

Abstract

Sergei Mikhailovich Eisenstein (1898-1948), sessiz sinema döneminin en önemli kuramcılarından biri olarak bilinmektedir. Onun film kuramıyla biçimci sinema, izleyiciyle buluşturulur. Sinema, görüntülerin belli tekniklerle art arda getirilmesiyle oluşan bu biçimci dil aracılığıyla imgeye, metaforik anlatıma kavuşturulur. Bu teknikler dışında sinemada sıkça kullanılan "genel kurgu teknikleri" ile "kamera çekim teknikleri" sinemanın özgün yapısını oluşturmaktadır. Bu tezde, Eisenstein'ın "kurgu teknikleri"yle birlikte, sinemanın "genel kurgu teknikleri" ve "kamera çekim yasaları" göz önünde bulundurularak 1960'lı yıllarda yayımlanan öyküler, sinema diline dönüştürülmüştür. Tutkulu Perçem, Yanık Saraylar, Gecede, Özgürlük Masalı, Bodur Minareden Öte, Av, Cumartesi Yalnızlığı, Ay Büyürken Uyuyamam adlı öykü kitaplarından seçilen eserler, kurgu teknikleri ile kamera çekim yasaları dikkate alınarak incelenmiştir. Tezde, örnekleme yöntemiyle seçilen öykülerde sinema kurgu ve çekim teknikleri gösterilmiştir. Eisenstein'ın sanatsal bir form içerisinde ele aldığı kurgu, görüntülerin çarpışmasıyla elde edilir. Genel kurgu tekniklerinde ise çekim parçalarının birleşmesi esas alınır. Araştırmada, incelenen öyküler ilkin film senaryosuna dönüştürülmüş sonra da öykülerde bu kurgu tekniklerinin izleri sürülmüştür. Ayrıca, tezde edebiyatın sinema diliyle yorumlanabileceği ve sinemaya özgü biçimsel tekniklerin öykülerde gösterilebileceği kanıtlanmıştır.

Sergei Mikhailovich Eisenstein (1898-1948) is known one of the most important theroticians at the age of charade. Formalist cinema is gotten spectetors together with his film theory. Cinema is fallen into place in metaphorical explanation to the image by this formalist language that makes up by putting together the images with the certain techniques sequently. Except for this techniques, general fiction techniques and moving shot techniques that are often used in cinema, make up the authentic structure of the cinema. In this thesis, Turkish Stories in 1960s were turned into the cinema language by taking into account the cinema fiction techniques and moving shot laws with Sergei Eisenstein's fiction techniques. The stories called "Tutkulu Perçem", "Yanık Saraylar", "Gecede", "Özgürlük Masalı", "Bodur Minareden Öte", "Av", "Cumartesi Yalnızlığı", "Ay Büyürken Uyuyamam" which was published in 1960s was analysed by taking into account the fictions techniques and moving shot laws. In the thesis, the cinema fiction and moving shot techniques was demonstrated in the stories which was chosen with sampling method. The fiction Sergei Eisenstein dealt with in an art form is gotten with the collision of the views. But in general fiction techniques, the assembling of the filming parts is based on. In this study, firstly, the stories which was analysed was turned into the film scenario. Then, this fiction techniques was tried to be found in these stories. Moreover, in the thesis, it is proven that the literature will be able to be interpreted with the cinema language and the formal techniques peculiar to cinema can be demonstrated in the stories.