20. yüzyıl Uygur şairlerinden Teyipcan Eliyev

Abstract

Geniş bir coğrafyaya yayılan Uygurlar gittikleri bölgelerde kendi kültürlerini yansıtan edebî eserler ortaya koymuşlardır. Yeni Uygur Türkçesiyle halk ve divan kültüründen izler taşıyan şiirler kaleme aldıkları gibi yeni akımların etkisinde kalarak Çağdaş Uygur Edebiyatı’na farklı soluklar getiren eserler kazandırmışlardır. 20. yüzyıl Uygurlar için siyasi ve sosyal açıdan çok sayıda olayın yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu dönemde yazarlar 1949 yılında Çin Komünist Partisi’nin iktidara gelmesi, 1966 ile 1976 yılları arasındaki Kültür Devrimi nedeniyle siyasete hizmet eden eserler yazmaya mecbur bırakılmış, özgürce duygu ve düşüncelerini ifade edememişlerdir. Kültür Devrimi’nin ardından edebiyatta daha özgür bir ortam oluşmuş, duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde ortaya koyma imkânı bulmuşlardır. 1940’lı yıllar ile 1980’li yıllar arasında eserler veren Teyipcan Eliyev de bu siyasi ve sosyal olayların etkisinde kalarak kendine özgü bir üslupla şiirlerini kaleme almıştır.

Uighurs who have spread to a wide geography, produced literary works reflecting their own culture. They wrote poems which situated traces of people and divan with culture New Uighur Turkish. Later, they have earned works which brought different breaths to Contemporary Uighur Literature in the heat of new trends. Political and social aspects of many events were experienced in the geographical region where Uighurs live in the 20th century. These events were reflected in the literature. While poets and writers could freely produced them works, sometimes they were forced to works which served politics. Poets and writers have not freely expressed their feelings and thoughts in a literary sense from the 1950s to the mid1970s. But, they started freely to create them works by the end of the Cultural Revolution in 1976. Teyipcan Eliyev, who is one of the prominent figures of Uighur literature have produced his works between the years 1940 and 1980. He influenced by these political and social events and he reflected ideographically to this effect in his poems.