Sanal kripto paraların satın alma gücü bakımından değerlendirilmesi: Bitcoin örneği

Abstract

Bu çalışmada, para kavramının gelişim süreci, sanal kripto paraların tasarımsal özellikleri, sanal kripto para birimlerinin en popüleri olan Bitcoin’in özellikleri ile blok zinciri ve madencilik mekanizmaları açıklanmıştır. Ayrıca, bu çalışmada, paranın işlevleri açıklanarak, Bitcoin’in paranın işlevlerini yerine getirip getirmediği teorik çerçevede analiz edilmiştir. Bununla birlikte, sanal kripto para borsalarında işlem gören ve en büyük piyasa hacmine sahip olan 9 altcoin [Ethereum (ETH), Ripple (XRP), Bitcoin Cash (BCH), Tether (USDT), Litecoin (LTC), Binance Coin (BNB), EOS (EOS), Bitcoin SV (BSV) ve Stellar (XLM)], piyasa fiyatı, toplam piyasa değerleri ve günlük işlem hacimleri bakımından Bitcoin ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı, sanal kripto para birimlerinin fiyat dinamiklerini belirleyerek, bu fiyat dinamiklerinin farklı piyasa değerlerine sahip olan sanal kripto para birimlerindeki etkilerini analiz etmektir. Bu amaçla, sanal kripto para birimlerinin öncüsü olan Bitcoin ve tasarım itibariyle Bitcoin’e benzeyen ancak kripto para piyasasındaki hacmi daha düşük olan Litecoin’i baz alan iki model kurulmuştur. Kurulan modellerde bağımlı değişkenler Bitcoin’in Türk Lirası cinsinden piyasa fiyatı ve Litecoin’in Türk Lirası cinsinden piyasa fiyatıdır. Bağımsız değişkenler ise Türkiye GSYH’sı, TCMB M2 para arzı tanımı ile tüketici güven endeksidir. Kurulan modeller, Ocak 2015 ile Eylül 2019 dönemini kapsayan aylık veriler kullanılarak, zaman serisi analizi kapsamında, Johansen Eşbütünleşme Testi ve Tam Uyarlanmış En Küçük Kareler Yöntemi (FMOLS) kullanılarak uzun dönemde sınanmıştır. Yapılan analizin sonucunda hem Bitcoin hem de Litecoin’in Türk lirası cinsinden fiyatları, GSYH ve tüketici güven endeksi ile pozitif ilişkili, M2 para arzı ile negatif ilişkili bulunmuştur. Çalışmanın bulgularından bir diğeri ise toplam piyasa değeri ve günlük işlem hacmi Bitcoin’e göre daha düşük olan Litecoin’in tüm değişkenlerden daha çok etkilendiğidir.