Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerinin gelişiminde tartışmalı konuların etkisi

Abstract

Gerek devletlerarası rekabetin gerekse toplumu oluşturan bireylerin kendi aralarındaki statü ve maddi güce yönelik mücadelelerinin üst düzeye çıkması, insanları nitelikli düşünebilme gerekliliğiyle yüz yüze bırakmıştır. Bu zorunluluğa yönelik olarak, sosyal bilgiler dersi programında öğrenciye kazandırılması amaçlanan özelliklerden birisi eleştirel düşünmedir. Yorumlama, analiz etme, çıkarımda bulunma, değerlendirme, açıklama ve öz düzenleme gibi üst düzey bilişsel becerilerin bir bileşimi olan eleştirel düşünme; kapsadığı becerilerin bir getirisi olarak toplumun demokrasi ekseninde gelişmesine ve insanların özgürleşmesine olanak sağlar. Öğrenciyi derslerde eleştirel düşünmenin çeşitli boyutlarıyla karşılaştırmanın ve onlara nitelikli düşünme eğitimi sağlamanın bir yolu tartışmalı konulara derslerde yer verilmesidir. Öğrencilerin sınıf ve okul sorunlarından, toplumda tartışılmakta olan konulara kadar geniş bir yelpazede kendine zemin bulan tartışmalı konuları sınıflarında ele almaları yapılandırmacı anlayışa uygun bir yaklaşım olacaktır. Derslerde sosyal problemlerle karşılaşarak çözüm arayan öğrenciler, bu suretle edinecekleri becerileri gerçek hayata da aktarabileceklerdir. Bu bağlamda araştırmada, Richard Paul tarafından geliştirilen eleştirel düşünme modeli aracılığıyla tartışmalı konulara derslerde yer verilmesinin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerine etkisi incelenmiştir. Çalışma, kontrol gruplu ön test son test yarı deneysel desene uygun olarak tasarlanmış ve yürütülmüştür. Araştırma sonucunda bir eleştirel düşünme modeli ile tartışmalı konuların derslerde ele alınmasının öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerine anlamlı derecede ve olumlu yönde etki ettiği anlaşılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının gerek ön test gerekse son test aşamalarında ölçülen eleştirel düşünme düzeylerinin yeterli seviyede olmadığı anlaşılmıştır. Araştırma ile ileride sosyal bilgiler öğretmenliği yapması muhtemel öğretmen adaylarının, eleştirel düşünmeye yönelik düşünme öğretimine ihtiyaç duydukları sonucuna ulaşılmıştır.

The fact that increasing interstate competition and rising of individuals' struggles for status and financial strength among themselves, confronts people to think qualitively. For this necessity, one of the skills intended to gain students in the social studies course program is critical thinking. Critical thinking, a composition of high-level cognitive skills such as interpretation, analysis, inference, evaluation, explanation, and self-regulation; as a result of the skills involved, allows the community to develop on the axis of democracy and liberate people. One way for the student to confront with the various dimensions of critical thinking in the lessons and to provide them with quality thinking training is to give place to controversial topics in the lessons. Consideration of controversial issues, which have wide range of subjects ranging from classroom and school problems to those that are being debated in society, will be appropriate to constructivist approach. Students who are looking for solutions to social problems in their lessons will be able to transfer their skills to real life. In this context, in the research it is investigated the effect of giving lectures on controversial topics, through the critical thinking model developed by Richard Paul, on social studies teacher candidates' critical thinking levels. The study was designed and conducted in accordance with the comparison group pretest – posttest quasi-experimental design. As a result of the research, it has been understood that the giving place to the controversial topics in the lesson with a critical thinking model has a significant and positive effect on the teacher candidates' critical thinking levels. It has also been understood that the teacher candidates are not in a sufficient level of critical thinking levels measured in both the pre-test and post-test stages. In the research it is reached the conclusion that the social studies teacher candidates who are likely to be teachers of social studies in the future, need critical thinking instruction.