Nev'îzâde Atâ'î, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik(Özcan, 1989: 486-623), (İnceleme – çeviri yazı)

Abstract

Taşköprüzâde İsamüddîn Ahmed'in Arapça kaleme aldığı Şakâ'ik-i Nu'mâniye isimli eser, klasik Türk edebiyatı alanında önemli şahsiyetler hakkında bilgi sahibi olabileceğimiz önemli bir kaynaktır. Önemli şahsiyetler hakkında bilgi alabilmek icin bakılabilecek ilk kaynakların tezkireler ve tarihler olduğu bilinmektedir. Şakâ'ik-i Nu'mâniye, içerisinde yer verilen şahıslar hakkında biyografik bilgiler bulundurması özelligi ile bu grupta yer almış ve birçok kişinin ilgisini çekmeyi de başarmıştır. Zaman içerisinde eserin birçok zeyl ve tercümesi yapılmıştır. Kaynak eser özelligi bulunan Şakâ'ik-i Nu'mâniye'ye yapılan tercümeler de en az eserin aslı kadar önemli bir kaynak olmuştur. Hatta esere yapılan tercümeler eserde verilen biyografik bilgilerin genişletilmesini sağlamış ve eserin önemini daha da artırmıştır. Bu çalışmada Klasik Türk Edebiyatı'nda biyografi geleneğinden, Şakâ'ik-i Nu'mâniye ve zeyillerinden bahsedilmiştir. Nev'îzâde Atâî'nin hayatı, eserleri ve edebi kişiligi hakkında bilgi verilmiştir. Eser içerisinde incelenen bölümde (Özcan, 1989: 486-623) 203 kişi hakkında bilgi sunulmuştur. Kişiler hakkında bilgilerin verildiği bölümde ismi zikredilen şahsiyetler mesleklerine, ilgilendikleri ilimlere ve görev yaptıkları medreselere göre tasnif edilmiştir. Bu kişilerin inceledikleri ve üzerinde çalıştıkları eserlerden de bahsedilmiştir. Bu bölümde, önce eser verenlerden ardından da şerh, hâşiye, tefsir ve tercüme alanında eser veren kişilerden söz edilmiştir. Son olarak şairlik potansiyeli olanlar ve şiir yazanlar sıralanmıştır. Tez metni içerisinde ismi sık geçen eserler hakkında da bilgi verilmiştir. Memleketlerine göre sınıflandırılan bu kişilerin kimlerden ders aldığı liste şeklinde sunulmuştur. Bunun yanında eğitim veren kişilerin bir kısmı hakkında biyografik bilgiler yer almıştır. 203 kişinin unvanları, ölüm tarihleri ve çalıştığı medreseler tablo şeklinde verilmiştir. Bununla birlikte metin içerisinde geçen şiirler, şairlerin divanındakilerle karşılaştırılmıştır. Farklılıklar ve değişiklikler karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Metin içindeki ilginç olaylar, günümüz Türkçesi ile aktarılmıştır. Nev'îzâde Atâî, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik Fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik (Özcan, 1989: 486-623) metni, transkripsiyonla (çeviri yazıyla) sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: tezkire, tasnif, şiir, eğitim, hikâye

Taşkoprülüzâde İsamüddîn Ahmed's work written in Arabic, named Şakâ'ik-i Nu'mâniye, is an important source of information about significant figures in the field of classical Turkish literature. It is known that the first sources to look at in order to have knowledge about important figures are biographies and histories. With the feature of having biographical information about the people included in it, Şakâ'ik-i Nu'mâniye has managed to attract interest of many people. In time, many addentums to work and translations of work have been made. Translations made to Sakâik-i Nu'maniye having the feature of source work, are also an important source at least as much as the original work. In fact, the translations into the text provided the extension of the biographical information given in the work and increased the importance of the work more. In this study, it was mentioned that the biography tradition in Classical Turkish Literature, Sakâik-i Nu'maniye and it's supplements. The information was given about Nev'izâde Atai's life, works and literary personality. Information about 203 people (Özcan, 1989: 486-623) are presented in the section examined in the work. Figures mentioned in the section where informations were given about people are classified according to their professions, the sciences they are interested in and the madrasas they work. It is also mentioned about the works that these people studied and analysed. In this section, first of all, it is mentioned about the authors and then those having works in the field of commentary, annotation, interpretation and translation. Lastly, those who had poetry potentials and who wrote poets are listed. In the thesis text, information is given about the works whose names are frequently repeated. From whom, the people who have been classified according to their country, took lessons; is presented in the form of a list. Beside this, some biographical information about some of the educators are taken part. The 203 people's titles, dates of birth and death and madrasas that they had worked at, are given in the form of tables. On the other hand, the poems in the text are compared by the ones in the poets' divans. Differences and changes are presented comparatively. The interesting events in the text have been transferred with modern Turkish. Nev'îzâde Atâî, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik Fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik the text (Özcan, 1989: 486-623) is presented transcriptionally (translation-writing). Keywords: biography, classification, poem, education, story.