Anadolu sahası Türk fıkralarında stereotipler

Abstract

Sözlü edebiyat ürünleri içerisinde yapı ve muhteva bakımından kendine özgü niteliklere sahip edebi bir tür olan fıkralar günlük hayatın içerisinde çeşitli sebeplerle anlatılır. Bazen bir konuyu açıklamak, konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak fıkra anlatma sebebi olurken bazen de hoşça vakit geçirmek için anlatılan fıkralar da vardır. Fıkralar bu yönleri yanında kimi zaman güldürürken kimi zaman da dinleyicisini veya okuyucusunu düşündürmeye de sevk eder. Hatta bazılarını anlayabilmek için ilgili olduğu konu hakkında bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Fıkralar, sosyal ve siyasal baskıya bir karşı duruşu sergilediği gibi, toplumsal yaşamın bozuk yönlerinden usanmış, farklı inanç ve hayat fikirlerine sahip olmaları sebebiyle dışlanmış, haklarında türlü fetvalar çıkarılıp yaptırımlar uygulanan halk kesiminin sözcülüğünü de yapabilme görevini üstlenmektedir. Halk, duygularını, düşüncelerini, sıkıntılarını, isyanlarını ve isteklerini fıkralar yoluyla dile getirmiştir. Bunu doğrudan yapmak yerine çeşitli fıkra tipleri yaratıp bunlara belli görevler yüklemiştir. Bu tiplerin yüklendiği görevler sayesinde halk istediği her şeyi özgürce dile getirebilme ortamı bulmaktadır. Bu çalışmanın "Giriş" bölümünde fıkra türü ile ilgili detaylı bilgi verilmektedir. Fıkraların kökeni, yapısı, muhtevası, işlevleri vb. ile ilgili detaylı bilgiler verildikten sonra "Birinci Bölüm" de stereotip kavramını daha iyi ifade edebilmek amacıyla tip, arketip, prototip kavramları detaylı bir şekilde açıklanmaktadır. Stereotip kavramının da tanımı, özellikleri ve işlevi üzerinde detaylı durulmaktadır. Son olarak "İkinci Bölüm" de stereotiplerin çeşitli gruplara ayrılarak tasnif edilmesi ve örnek fıkra metinleri üzerinden tespitleri yapılmaktadır.

Anecdotes, which are a literary genre with unique characteristics in terms of structure and content, are explained in daily life for various reasons. Sometimes it is the reason to explain a subject, to make it easier to understand the subject, while sometimes there are anecdotes to have a good time. In addition to these aspects, the anecdotes sometimes make them laugh and sometimes make the audience or readers think. In order to understand some of them, it is necessary to have information about the subject it is related to. Anecdotes stand against social and political oppression, as well as act as the spokesperson of the people who are tired of the corrupt aspects of social life, have been marginalized due to their different beliefs and life ideas, and who are subject to various fatwas and sanctions. The people expressed their feelings, thoughts, troubles, rebellions and wishes through anecdotes. Instead of doing this directly, he created various types of jokes and assigned certain duties to them. Thans to the duties these types undertake, the public finds an environment where they can freely express whatever they want. In the "Introduction" section of this study, detailed information about the type of anecdote is given. The origin, structure, content, functions, etc. of the anecdotes. After giving detailed information about the concept of type, archetype and prototype, the concepts of type, archetype and prototype are explained in detail in order to better express the concept of stereotype. The definition, characteristics and function of the concept of stereotype are also discussed in detail. Finally, in the "Second Chapter", the classification of stereotypes into various groups and their determination through sample anecdotal texts are made.