Kazak çocuk folkloru

Abstract

Çocuk, Türk toplumunda hayatın vazgeçilmez unsuru olarak her zaman ön plana çıkmış; onu yaşatmak, yetiştirmek, büyütmek, toplumsal kurallara uyumunu sağlamak ve topluma yararlı hale getirmek için birtakım inanç ve ritüellere başvurulmaktadır. Bu bağlamda Kazaklar arasında çocuk, sadece neslin devamı olarak değil, aynı zamanda milletin geleceği olarak görülmektedir. Sosyal yaşamın bir parçası olarak önemini her daim koruyan çocuk, birçok yönüyle edebiyat ve folklor ürünlerine de yansımıştır. Ancak bugüne kadar Kazak çocuk folkloru üzerine bütüncül bir yaklaşımla müstakil bir çalışma yapılmamış olması, bu çalışmayı elzem hale getirmiştir. Çalışmada konuyla ilgili yazılı kaynaklar taranmış, sözlü kaynaklar aracılığıyla da çocuk folklorundaki değişim ve dönüşüm tespit edilmeye çalışılmıştır. Kazakistan'da çocuk etrafında oluşan ve gelişen folklor ürünlerini tespit etmeyi, derlemeyi ve incelemeyi esas alan çalışmanın Giriş kısmında Kazak çocuk folklorunun teşekkül ettiği bağlamla ilgili olarak Kazakların tarihi, coğrafyası ve ekonomik durumu hakkında kısaca bilgi verilmiştir. "Kazak Çocuk Folkloru Üzerine Yapılan Çalışmalar" başlığını taşıyan 1. Bölüm'de, Kazakistan ve Türkiye'de Kazak çocuk folkloruna yer veren çalışmalar kronolojik olarak tanıtılıp değerlendirilmiştir. Çalışmanın "İnanış ve Uygulamalar" başlığını taşıyan 2. Bölüm'ünde, Kazak çocuk folkloru etrafında oluşan inanış ve uygulamalara yer verilmiştir. Çalışmanın 3. Bölümü "Çocuk Etrafında Şekillenen Kazak Halk Edebiyatı" başlığını taşımaktadır. Bu bölümde ninni, bilmece, tekerleme, masal, yalanlama gibi daha çok çocuklar tarafından ya da çocuklar için icra edilen sözlü kültür ürünleri örneklerine yer verilmiştir. Çalışmanın "Kazak Çocuk Oyunları" başlıklı 4. Bölümü'nde ise çocuklar arasında oynanan oyunlar ve özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada, Kazak folkloru içinde önemli bir tutan çocukların yetişmesi, eğitimi ve topluma kazandırılması süreçlerinde folklor ürünlerinin işlevselliğinin günümüzde de korunduğu, ailelerin sözlü kültür ürünleri ile halk inanç ve uygulamalarına ilişkin geleneksel bilgiyi çocuklara aktarmaya devam ettiği tespit edilmiştir. Sosyal yaşamdaki hızlı değişime rağmen ailelerin kültürel aktarım konusunda hassas davrandığı ve milli bilincin korunmasında folklor ürünlerinin icrasının devam ettirildiği görülmüştür.

The child has always come to the forefront as an indispensable element of life in Turkish society. Some beliefs and rituals are used to keep the child alive, to raise, to bring the child up, to adapt the child to social rules and to make the child useful to the society. In this context, among the Kazakhs, the child is seen not only as the continuation of the generation, but also as the future of the nation. The child, who always maintains its importance as a part of social life, is also reflected in literature and folklore products in many ways. However, the fact that there has not been an independent study on Kazakh children's folklore with a holistic approach has made this study essential. In the study, written sources related to the subject were scanned, and the change and transformation in children's folklore was tried to be determined through oral sources. In the Introduction part of the study, which is based on identifying, compiling and examining the folklore products that are formed and developed around children in Kazakhstan, brief information was given about the history, geography and economic situation of Kazakhs regarding the context in which Kazakh children's folklore was formed. In the first part of the study titled as "Studies on Kazakh Children's Folklore", studies on Kazakh children's folklore in Kazakhstan and Turkey were introduced and evaluated chronologically. In the second part of the study, titled as "Beliefs and Practices", beliefs and practices formed around Kazakh children's folklore are included. The third part of the study is titled as "Kazakh Folk Literature Shaped Around Children". In this part, examples of oral culture products such as lullabies, riddles, nursery rhymes, fairy tales and lies, which are mostly performed by or for children, are given. In the fourth part of the study, titled as "Kazakh Children's Games", information was given about the games played among children and their features. In the study, it has been determined that the functionality of folklore products is still preserved in the processes of raising, training and reintegrating children into the society, which holds an important place in Kazakh folklore, and that families continue to convey traditional knowledge about oral culture products and folk beliefs and practices to children. Despite the rapid change in social life, it has been observed that families are sensitive about cultural transfer and the performance of folklore products continues to protect national consciousness.