2015-2020 yıllarına ait elektrik fiyat ve maliyetinin serbest tüketici sayısına etkisi: Türkiye ve Kayseri örneği

Abstract

Bu çalışmada Türkiye ve Kayseri'de elektrik fiyat ve maliyetinin serbest tüketici sayısına etkisi ve bu etkileşimde limitin düzenleyici rolünün saptanması amaçlanmıştır. Çalışmada elektrik fiyatlarının şekillenmesinde etkili olan faktörler, Türkiye geneli ve Kayseri ilinde elektrik maliyeti, perakende fiyatlar, tüketici limiti ve bu faktörlerin pazara etkisi incelenmiştir. Türkiye'de elektrik piyasası, yaklaşık 10 yıldır, belirli limitlerle düşerek serbestleşmesine rağmen Türkiye'deki tüketici sayısının yaklaşık sadece %2'si serbest piyasadan elektrik kullanmaktadır. Oldukça düşük düzeyde seyreden serbest tüketici sayısına etkili olan faktörlere ilişkin literatürde henüz bir araştırma olmadığı tespit edilmiştir. Elektrik birim fiyatı, maliyet ve serbest tüketici limitinin serbest tüketici sayısı üzerindeki etkisinin incelenecek olması çalışmayı önemli kılan en önemli unsurlar arasındadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda EPİAŞ şeffaflık platformundan elde edilen 2015-2020 yılları arasındaki aylık serbest tüketici sayısı, elektrik birim fiyatı, elektriğin sanayi, ticarethane ve meskenler için birim fiyatı, Türkiye'deki serbest tüketici sayısı ve Kayseri'deki serbest tüketici sayılarına ilişkin veriler yıllara göre gerekli düzenlemeler yapılarak Excel ve SPSS programlarına aktarılmıştır. Veriler önce sütun grafikler ile gösterilmiş, ardından çizgi grafiklerde karşılaştırılmış ve bu karşılaştırmaların istatistiksel analizinde regresyon analizinden yararlanılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulgulara göre elektrik maliyeti ve fiyatının Türkiye geneli ve Kayseri ilindeki serbest tüketici sayısı üzerinde negatif yönlü ve anlamlı etkiye sahip olduğu, elektrik maliyeti ve fiyatındaki artışın serbest tüketici sayısı üzerindeki olumsuz etkisinin, serbest tüketici limitinin sürekli olarak aşağı çekilmesi nedeniyle azaldığı bulguları elde edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulardan hareketle elektrik maliyet ve fiyatındaki artışın serbest tüketici sayısını olumsuz yönde etkilediği, buna karşın kamu erkinin serbest tüketici limitini her yıl aşağı çekmesi nedeniyle bu olumsuzluğun bir nebze giderilmekle birlikte serbest tüketici sayısındaki azalmanın her geçen gün azalmaya devam ettiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Çalışmanın literatür bölümünde yer verildiği gibi elektrik perakende şirketlerinin de pazarlama karmasındaki unsurları dikkate almasında yarar görülmektedir. Diğer bir ifadeyle piyasada pazarlama ve satış faaliyetinin tarafları memnun edecek şekilde yürütülebilmesi için bazı şartların oluşması gerekmektedir. Öncelikle rekabetin oluşabilmesi için en önemli koşul, enerji arzının enerji talebinden fazla olmasıdır. Bu sayede tedarik şirketleri fiyatta rekabet edebileceklerdir. Diğer taraftan mevzuata bağlı hususlar da pazarlama ve satış faaliyetini doğrudan etkilemektedir. Düzenleyici kurumların rekabetle ilgili almış oldukları kararlar bu kapsamda değerlendirilebilir. Son olarak piyasaya yeni girmiş tedarikçilerin piyasa koşullarını bilmeden aşırı fiyat düşürerek müşteri elde etmesi ve sonrasında müşterilerin tedarikini sağlayamadığı için sözleşme fesihleri ve buna bağlı olarak müşterinin serbest tüketici piyasasına olan güven kaybı piyasanın gelişmesindeki sorunlar olarak değerlendirilmektedir.

In this study, it is aimed to determine the impact of electricity price and cost on the number of eligible consumers in Turkey and Kayseri and the regulatory role of the limit in this interaction. In the study, the factors influential in shaping electricity prices, electricity cost in Turkey and Kayseri province, retail prices, consumer limit and the impact of these factors on the market were examined. For nearly 10 years, the electricity market in Turkey has been freed by falling with certain limits, but only 2% of the number of consumers in Turkey use electricity from the free market. It has been determined that there is no research yet in the literature on factors that are effective in the number of eligible consumers that are at a very low level. Examining the impact of electricity unit price, cost and eligible consumer limit on the number of eligible consumers are among the most important factors that make the study important. For the purpose of the study, data on the number of eligible consumers per month between 2015 and 2020, electricity unit price, unit price of electricity for industry, trade houses and houses, number of eligible consumers in Turkey and eligible consumer numbers in Kayseri were transferred to Excel and SPSS programs by making necessary arrangements according to the years. The data were first shown with column charts, then compared in line charts and regression analysis was used in statistical analysis of these comparisons. According to the findings obtained from this study, it was found that the cost and price of electricity had a negative and significant impact on the number of eligible consumers in Turkey and Kayseri province. And that the negative impact of the increase in electricity cost and price on the number of eligible consumers decreased due to the continuous lowering of the eligible consumer limit. Based on the findings obtained from the study, it was found that the increase in electricity cost and price negatively affected the number of eligible consumers, however, due to the public power lowering the eligible consumer limit every year, this negativeness was addressed to some level, but the decrease in the number of eligible consumers continued to decrease day by day. As given in the literature section of the study, it is useful for electricity distribution companies to take into account the elements in the marketing mix. In other words, I believe that some conditions must be met in order for marketing and sales activity in the market to be carried out in a way that pleases the parties. First of all, the most important condition for the occurred of competition is that the energy supply is more than energy demand. In this way, supply companies will be able to compete in price. On the other hand, regulatory considerations directly affect marketing and sales activity. The decisions taken by regulators regarding competition can be evaluated in this context. Finally, the new suppliers who don't know the market conditions try to get new customers by reducing the prices excessively and after doing this they cannot provide the supply and it results in contract terminations depending on the loss of trust of customers to free consumer market. All of these can be evaluated as the problems of the development in market.