Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Demokratik Tutumlarına Etkisinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi düzeylerini ve demokratik tutum belirlemek ve arasındaki ilişkiyi çeşitli değişkenler açısından tespit etmek amaçlanmıştır. Bu nedenle, öncelikle, alan yazın incelemesi yapılarak, araştırmanın kavramsal ve teorik çerçevesi oluşturulmuştur. Alan araştırması bölümünde 2018-2019 eğitim ve öğretim yılında öğrenim gören 4 farklı bölge 6 farklı üniversiteden (Kayseri Erciyes Üniversitesi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Samsun On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Elazığ Fırat Üniversitesi) 825 sosyal bilgiler öğretmen adayına ölçek uygulaması yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak, Gözütok (1995) tarafından uyarlanan "Demokratik Tutum Ölçeği" ve Semerci (2016) tarafından geliştirilen Eleştirel Düşünme Eğilimi (EDE) Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek yoluyla elde edilen veriler, SPSS 22,0 kullanılarak analiz edilmiş ve tablo haline getirilerek yorumlanmıştır. Araştırmaya göre sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve demokratik tutum puanlarında cinsiyet ve sosyal medya kullanımı değişkeninin anlamlı şekilde farklılaştığı ayrıca demokratik tutum puanlarında öğrenim gördükleri üniversite değişkeninin anlamlı şekilde farklılaştığı ve sınıf düzeyi, kardeş sayısı, anne eğitim durumu, baba eğitim durumu, anne gelir düzeyi, baba gelir düzeyi, ailenin yaşadığı yerleşim birimi, televizyon izleme süresi değişkenlerine göre de anlamlı şekilde farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Değişkenlerin anlamlı şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amacıyla Mann Whitney U testi ve Kruskall Wallis H testi uygulanmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik tutumlarına etkisini tespit etmek amacıyla Spearman's Rho korelasyon analizi uygulanmıştır. Analiz sonucuna göre sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile demokratik tutumları arasında pozitif yönde ve yüksek düzeyde ilişki bulunduğu anlaşılmıştır. Ayrıca sosyal bilgiler öğretmen adaylarının betimsel analiz sonuçlarına göre eleştirel düşünme eğilimleri ve demokratik tutumlarının yüksek düzeyde olduğu ve demokratik tutumlarında üniversitelerinin bulunduğu bölgeye göre anlamlı fark bulunmadığı tespit edilmiştir.

The purpose of the present study is to determine the democratic attitude and critical thinking tendency degree of the social sciences teacher candidates and to detect the relation between the democratic attitude and critical thinking tendency in terms of various factors. Thus, first of all, the cognitive and theoretical frame was created by making a literature research. In the fieldwork the scale was applied to 825 social sciences teacher candidates who are from 4 different districts and 6 different universities (Kayseri Erciyes University, Kırşehir Ahi Evran University, Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Isparta Süleyman Demirel University, Samsun On Dokuz Mayıs University, Elazığ Fırat University) and are receiving education in 2018-2019 education years. As data collection tools the "Democratic Attitude Scale" adapted by Gözütok (1995) and "Critical Thinking Tendencies Scale" developed by Semerci (2016) were used. Data collected through the scales were analyzed by using SPSS 22,0 and tabularized and then interpreted. In the study it was deducted that critical thinking tendencies and democratic attitude scores of social sciences teacher candidates, gender and social media usage factors are significantly differentiated, besides in the democratic attitude scores the university (which they take their education from) factor is significantly differentiated. It was deducted that pursuant to class level, sibling number, mother's educational status, father's educational status, mother's income, father's income, where family lives, duration of watching TV factors, democratic attitude scores are not significantly differentiated. In order to examine whether the factors are significantly differentiated or not, Mann Whitney U test and Kruskall Wallis H test were applied. So as to detect the effect of social sciences teacher candidates' critical thinking tendencies to their democratic attitude Spearman's Rho Correlation Analysis was applied. According to the analysis, there is a positive and high level of relation between critical thinking tendencies and democratic attitudes of social sciences teacher candidates. Also according to the results of descriptive analysis, social science teacher candidates' critical thinking tendencies and democratic attitudes are high and in their democratic attitude there is no significant differentiation as regards to the district where university is located.