İslâm ceza hukuku sahasındaki ruhsat örnekleri

Abstract

Azîmet ve ruhsat İslâm hukukunun önemli konuları arasında yer alır. Azîmet, bütün mükellefler için konulan genel hükümler; ruhsat ise gerekli şartların bulunması halinde kullara getirilen özel hükümlerdir. Müslüman durum ve şartlara göre her iki hükümle de amel edebilir. Ruhsatın uygulanması için bazı sebeplerin bulunması gerekir. Fakihler arasında sayıları farklı olarak değerlendirilen ruhsat sebeplerine dayanarak kullara bir takım kolaylıklar getirilmiştir. Mükellef, ruhsat sebepleri bulunduğu sürece bu ruhsatlarla amel etmeye devam eder ve bundan dolayı kınanamaz. Fıkhın üç temel alanı olan ibadetler, muamelât ve ukûbât sahasında birçok ruhsat örneği bulunmaktadır. Kaynağı itibariyle ilâhi bir hukuk olan ceza hukukundan suçlular, ruhsat hükümlerinden şartlarına göre faydalanabilirler. Bu çalışmada fıkıh kitaplarında dağınık halde bulunan şahitlik ve hâkimlik, bazı had cezalarının uygulanmaması ve meşru müdafaa halinde saldırganı öldürme ruhsat örnekleri bir araya getirilmeye çalışılmıştır. İslâm hukukunda işlenen suç ve bu suça verilecek ceza arasında makul bir denge bulunur. Cezalandırma esas gaye olmayıp zarûreten başvurulan bir metottur. Suçu işleyen fail hukuktaki karşılığına göre cezalandırılır. Ancak öyle durumlar vardır ki mücrime bu cezalar tatbik edilemeyebilir. Dinimizde bunlara ruhsat denilir. Bu çerçevede makalemizde girişten sonra birinci bölümde azîmet ve ruhsatın tanımları, ikinci bölümde ruhsat sebepleri ile cezaların tatbikini engelleyen ruhsat örnekleri ele alınmıştır.

Azimet and license are among the important subjects of Islamic law. Azimet, general provisions for all taxpayers; license, on the other hand, are special provisions brought to the users if the necessary conditions are met. A Muslim can act actwith both provisions with both provisions depending on the situation and conditions. There must be some reasons for the license to be applied. Based on the reasons for license, the number of which is evaluated differently among the jurists, some conveniences have been brought to the servants. As long as there are reasons for the license, the taxpayer license provisions according to their conditions. In this study, it has been tried to bring together the examples of witnessing and judgeship, the nonimplementation of some hadd penalties and the license to kill the attacker in self defense, which are scattered in the fiqh books. In Islamic law, there is a reasonable balance between the crime committed and the punishment to be given for this crime. Punishment is not the main goal, it is a method that is used out of necessity. The perpetrator of the crime is punished according to the law. However, there are situations in which these penalties may not be applied to the criminal. In our religion, these are called reasons for permission. In our religion, these are called licenses. In this context, after the introduction in our article, the definitions of determination and license in the first part, the reasons for the license and the examples of licenses that prevent the application of the penalties are discussed in the second part.