İlkokul matematik ders kitaplarında yer alan doğal sayılarda basamak değeri kavramının farklı boyutlarda incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, ilkokul 1-4.sınıf matematik ders kitabında sayılar öğrenme alanı içerisinde yer alan doğal sayılar konusundaki basamak değeri kavramının Rogers'ın (2014) belirlemiş olduğu basamak değeri kavrayışı bileşenlerinden sayma, adlandırma, yeniden adlandırma, karşılaştırma, temsil etme, tahmin etme ve hesaplama açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Millî Eğitim Bakanlığı komisyonu ve özel yayınevleri tarafından hazırlanan, 2020-2021 Eğitim-Öğretim yılında Nevşehir ilinde okutulan ilkokul 1., 2., 3. ve 4.sınıf matematik ders kitapları incelenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre Rogers'ın (2014) zengin bir basamak değeri kavrayışı için belirlediği bileşenlerden adlandırma ve sayma 1.sınıftan 4.sınıfa kadar ders kitaplarında yer alırken, "yeniden adlandırma"nın alt boyutu olan "alışılmışın dışında ifade etme" ve "temsil etme"nin alt boyutu olan "standart/orantılı olmayan temsil" boyutlarının tüm sınıf düzeyindeki ders kitaplarında büyük ölçüde yer almadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte "karşılaştırma", "hesaplama" boyutları ders kitaplarında yer alırken, "arasında" alt boyutuna daha az yer verilmiştir. İlkokul Matematik Programındaki (İMP) basamak değeri kavrayışına yönelik kazanımlar incelendiğinde ise Rogers'ın (2014) basamak değeri kavrayışı bileşenlerinden "alışılmışın dışında ifade" ve "standart/orantılı olmayan temsil yer almazken; adlandırma, sayma, karşılaştırma, hesaplama boyutları İMP'deki kazanımları karşılamaktadır. Elde edilen bulgular doğrultusunda zengin bir basamak değeri kavrayışı için "yeniden adlandırma" ve "standart/orantılı olmayan temsil" boyutlarının ders kitaplarında yer verilmesi büyük önem arz etmektedir.

The purpose of this study is to examine the concept of place value on natural numbers in the field of learning numbers in the primary school 1-4th grade mathematics textbook in terms of counting, naming, renaming, comparing, representing, estimating and calculation from which are the components of place value conception determined by Rogers (2014). In line with this purpose, document analysis, one of the qualitative date collection techniques, is used in the study. In the scope of the study, primary school 1st, 2nd 3rd and 4th grade mathematics textbooks, which were prepared by the Ministry of National Education commission and private publishing press and taught in Nevşehir in 2020-2021 Academic Year, were examined. Descriptive analysis method was used in the analysis of the data. According to the findings of the study, while counting and naming from which are the components determined by Rogers (2014) for a rich conception of the place value are included in the textbooks from the 1st to the 4th grade, "extraordinary expressing" which is the sub-dimension of "renaming" and "standard/non-proportional representation" which is the sub-dimension of "representing" have been determined that these sub-dimensions are largely not included in all-grade level textbooks. However, while "comparing" and "calculating" dimensions are included in the textbooks, "between" sub-dimension is given less place. When the acquisitions towards the conception of the place value in Primary School Mathematics Programme (IMP) were examined, while there is no "unusual expression" and "non-standard/non-proportional representation" from the components of Roger's (2014) place value conception; naming, counting, comparing and calculating dimensions meet the acquisitions in IMP. In line with the findings, to include "renaming" and "non-standard/non-proportional representation" dimensions in the textbooks has a great importance for a rich conception of place value.