Özet:
Çek, Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.780-823 arasında düzenlenen bir kambiyo senedi türüdür.
Hukuki niteliği yazılı şekilde yapılan bir havale ilişkisidir ve kayıtsız şartsız ödeme emri içerir. Çek
düzenleyen keşideci, çek hamiline, hesabının bulunduğu bankadan, çekte gösterilen miktarda bir
ödeme yapılmasını istemektedir. Çek hamilinin de çekte gösterilen meblağın kendisine ödenmesini
isteme hakkı doğmaktadır. İşte hamilin bu hakkı, çek keşidecisi ile muhatap banka arasında
yapılmış olan “çek anlaşması”na dayanmaktadır1
. Bu anlaşmadan taraflar için karşılıklı
yükümlülükler doğmaktadır. Çalışmamızda “çek anlaşması” veya “çek sözleşmesi”nden muhatap
banka için doğan kontrol yükümlülüğü ve bu yükümlülüğün gereği gibi yerine getirilmemesi
sonucunda muhatap banka için söz konusu olacak sorumluluk üzerinde durulacaktır.
Bu bağlamda, muhatap banka ödeme yapmadan önce çekin sahte veya tahrif edilmiş olup olmadığı,
ayrıca senedi ibraz edenin kimliği ile hak sahipliği, yani meşru hamil olup olmadığı konularında
kontrol yükümlülüğü altındadır. Muhatap banka, “çek anlaşması” dolayısıyla keşideciye karşı, ibraz
edilen çekteki imzasının gerçek ve çekin içeriğinin tahrif edilmiş olup olmadığını kontrol
yükümlüğü altındadır. Ayrıca metinde değişiklikler yapılmış ve paraf atılmışsa bu parafın gerçekliği
de kontrol edilmelidir (TTK.812)2
.