Saçıkara yörüklerinin söz varlığı (Saçıkara, Örnek, Mahmudiye köyleri/ Kadınhanı-Konya)

Abstract

Toplum ve kültür ile ayrılmaz bir ilişkisi olan dil; insanların yaşadığı coğrafyaya, bitki örtüsüne, iklimine, yaşayış biçimine, duygu ve düşünce dünyasına göre değişiklik gösterir. Bu değişiklikler de dilin söz varlığında görünür. Söz varlığı bir toplumun bilgi birikimini ifade eder. Bu nedenle, dilde yer alan tüm sözler, sadece bir dil unsuru değil, aynı zamanda o dili konuşan toplumun dünyayı algılama ve adlandırma biçimidir. İnsanlar arasında temel iletişim aracı olarak kullanılan dil, pek çok işlevinin ve özelliğinin olması dolayısıyla farklı açılardan inceleme konusu olmuştur. Bu konular arasında ağız çalışmalarının önemi büyüktür. Yazı dili olarak kullanılmadığı için değişime daha dirençli olabilen ağızlar, söz varlığı açısından da çok büyük bir öneme sahiptir. Konya ili Kadınhanı ilçesine bağlı bulunan Saçıkara, Mahmudiye ve Örnek köylerinde yaşayan Saçıkara Yörüklerinin söz varlığının incelendiği bu çalışmanın temel amacı, Saçıkara Yörükleri tarafından kullanılan temel söz varlığını belirlemek, bunları dil açısından incelemek ve böylece şehirleşme sonucunda yok olmaya başlayan "yörük kültürü"ne ait söz varlığının kayda geçirilerek bu kültürün değerlerini yok olmaktan kurtarmaktır. Saçıkara Yörükleri ile yapılan birebir görüşmelerle yörede yapılan derlemeler sonucunda elde edilen söz varlığı, çalışmada Adlar, Fiiller ve Kalıplaşmış Dil Birimleri (Atasözleri, Deyimler, İkilemeler, Kalıp Sözler) olmak üzere üç ana başlık altında sınıflandırılmıştır. Belirlenen sözler madde başı yapılarak ses, biçim, söz dizimi ve anlam özelliklerine göre incelenmiştir. Saçıkara Yörükleri ağzından derlenen ve bu çalışmada incelenen söz varlığından hareketle "yörük kültürü"nün tarihsel ve kültürel zenginliğinin dile de yansıdığı, artık "yörük" olarak yaşamayan ve yerleşikliğe geçmiş bu toplulukların yörük kültürüne mahsus söz varlığını kullanmaya devam ettikleri ve ölçünlü dilde kullanımda olmayan pek çok sözün bu ağızda yaygın olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Bu çalışmayla; Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yapılan çalışmaların, sadece Türkçenin sahip olduğu zengin söz varlığını göstermekle kalmadığı, aynı zamanda bir toplumun belli bir yer ve zamandaki fotoğrafının çekilmesi açısından da çok büyük bir önemi olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.

Having an inseparable relationship with society and culture, language varies by the geography people live in, vegetation, climate, way of life, and their world of emotions and thoughts. These changes also appear in the vocabulary of the language. Vocabulary expresses the accumulation of knowledge of a society. For this reason, all the words in a language are not only an element of language, but also the way of perceiving and naming the world of the society speaking that language. Used as a basic communication tool among people, language has been the subject of analysis from different perspectives due to its various functions and features. Among these subjects, dialect studies are of great importance. Dialects, which can be more resistant to change since they are not used as a written language, have a great importance in terms of vocabulary. The main purpose of this study, in which the vocabulary of Saçıkara Nomads (Yuruks) living in Saçıkara, Mahmudiye and Örnek villages of Kadınhanı district of Konya is analyzed, is to determine the basic vocabulary used by Saçıkara Nomads (Yuruks), to analyze them in terms of language, and so, to save the values of this culture from extinction by recording the vocabulary of "Yuruk culture" which started to disappear as a result of urbanization. The vocabulary obtained as a result of the compilations made in the region through one on one interviews with Saçıkara Nomads (Yuruks) has been classified under three main headings as being Nouns, Verbs and Stereotyped Language Units (Proverbs, Idioms, Reduplications, Routines). The determined words have been given as lexical entry and analyzed in accordance with their phonetic, morphological, syntactic and meaning characteristics. Based on the vocabulary compiled from the dialect of Saçıkara Nomads (Yuruks) and analyzed in this study, it has been determined that the historical and cultural wealth of "Yuruk culture" is reflected in the language, that these communities which no longer live as "Yuruks" and settled continue to use the vocabulary of Yuruk culture, and that many words which are not in use in the standard language are widely used in this dialect. With this study, it has been attempted to demonstrate that the studies on Turkish dialects in Turkey not only reveal the rich vocabulary that Turkish has, but also have a great importance in terms of taking a picture of a society in a certain place and time.