Zülfü Livaneli'nin romanlarında bir anlatım unsuru olarak zaman

Abstract

Edebî eserlerin estetik değerini belirlemeye yönelik olan zaman kurgusu, eserin biçim ve muhteva bakımından anlam katmanlarını zenginleştirir. Belirli süreçlere göre, olayların zamanını ve anlatım içindeki dizilişini gösteren zaman, olay örgüsü düzleminin aydınlatılmasına katkı sağlayarak metindeki duygu ve düşünce dünyasına yönelik oluşumları sergiler. Bu bağlamda Zülfü Livaneli'nin romanlarını, bir anlatım unsuru olarak zaman bakımından çözümlemeyi amaçlayan bu çalışmada, zamanın belirleyiciliği ölçüsünde, seçilen odak noktası metinler ayrıntılı olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda zaman unsurunun romanlar üzerindeki etkilerini göz önüne koymak amaçlanmıştır. Bu tezin giriş kısmında çalışmanın konusu, amacı ve yöntemi hakkında bilgi verilmiş; tezin bölümlerine dair açıklamalar yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde, yazarın, romancı kimliğinin alt yapısını oluşturan süreç ele alınmış; genel olarak edebiyat eserleri hakkında bilgi verilmiş ve yazarın romancı yönü üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde, tahkiyeli eserlerde zaman algısının tarihsel süreci takip edilmiş; bu eserlerdeki kullanım işlevi yansıtılmıştır. Bu bölümde, zaman kategorisinin alt başlıklarında kullanılan terminolojinin, adlandırma bakımından belirli bir uyumdan yoksunluğuna işaret edilmiş, çeşitli inceleme eserlerinden hareketle, bu farklı kullanımla ilgili örnekler sunulmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümü, romanların incelenmesine ayrılmıştır. Zaman kavramı; olay zamanı, anlatma zamanı, zamanda ritmi sağlayan özet, tasvir, eksilti, sahne kullanımı, sosyal zaman ve yazarın eseri yazdığı zaman hakkında bilgi varsa yazma zamanı kategorilerinden yola çıkılarak değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde, yazarın zamana yaklaşımı ortaya konulmuş; elde edilen bulgular ışığında, zamanın akışının, hem kişisel ve toplumsal değişimin manzarasını gösteren bir nitelik kazandığı hem de kişisel, toplumsal zaman algısının ön plana taşındığı düşüncesi dile getirilerek zaman unsurunun kullanımına yönelik yürütülen tartışma, genel bir değerlendirmeye bağlanmıştır. Anahtar Kelimeler: roman, zaman, olay, tema, Zülfü Livaneli.

Time setting which is for determining aesthetic value of literary works, enriches meaning layers of the work in terms of style and content. Time which shows time of the events and their sequence taking place in the narration according to certain processes, demonstrates formations in the text regarding the world of emotions and thoughts by making contribution to enlightenment of the plot. In this regard, texts which are focused, are analyzed elaborately to the extent of decisiveness of the time in this study which aims to analyze Zülfü Livaneli's novels in terms of time as a narrative element. As a result of the study, it is aimed to reveal effects of time element on the novels. In the introduction part of this thesis, information regarding the subject, purpose and method of the study was provided along with remarks regarding to the chapters of the thesis. In the first chapter of the study, the process creating a basis for the author's novelist identity is discussed; a general information is given about his literary works and author's novelist side is emphasized. In the second chapter of the study, historical process of time perception in narrated works is followed, and usage function in such works is reflected. In this chapter, it is pointed out that terminology used in the sub-headings of the time category is lack of a certain harmony in terms of naming and examples relating to this different usage are given with reference to various analysis works. The third chapter of the study is for the analysis of the novels. The concept of time is evaluated based on the event time, narration time, and abstract, description, ellipsis, use of stage, social time enabling the rhythm in time, along with the time of writing, if there is any information about the time when the author wrote the work. In the conclusion chapter, the author's approach to time is revealed, and in the light of the findings obtained, the discussion made regarding the use of time element is concluded through a general evaluation made by mentioning the following ideas; the course of time has a feature of showing the view of personal and communal change and personal and communal time perceptions are taken forefront. Key Words: Novel, time, event, theme, Zülfü Livaneli.