İslâmi dönem Anadolu Türk destanlarından "Müseyyeb-nâme, Battal-nâme, Danişmend-nâme ve Saltık-nâme"nin değerler eğitimi açısından incelenmesi

Abstract

Günümüzde insanoğlu huzursuz, bulanık ve kargaşalı bir ortamda, benzer ruh halleri içinde yaşamını devam ettirme çabası içindedir. Hâletiruhiyenin onarılmasına, kaybolan huzurun teminine çareler aranmakta, çeşitli çözüm önerileri sunulmaktadır. Sunulan çözüm önerilerinden biri de -hiç şüphesiz- geçmişte sahip olduğumuz; ancak şimdi elimizden kayıp gitmekte olan değerlerimize haiz olmaktır. Kapımızı kilitlemeden evimizden çıkıp giden insanlarken nasıl oldu da hırsızlar için çelik kapılar, alarmlar üreten insanlara dönüştük? Çalışmamızın çıkış noktası bu soru işaretidir. Bu bağlamda kaybolan değerlerimize sahip çıkma ve bu değerlerimizi yeni kuşaklara aktarma amaçlarıyla İslâmi Dönem Anadolu Türk Destanlarından olan "Müseyyeb-Nâme, Battal-Nâme, Danişmend-Nâme ve Saltık-Nâme" incelenmiştir. Burada temel amaç; kültür hazinemizin değerler bakımından zenginliğinin sorgulanması, elde edilecek olan bulgular doğrultusunda adı geçen eserlerin değerler eğitimi ve aktarımı hususunda yeterliliğinin belirlenmesi olmuştur. "Müseyyeb-Nâme, Battal-Nâme, Danişmend-Nâme ve Saltık-Nâme"nin tercih edilme sebebi, bizim kültürümüzün ürünü olmalarıdır. Kendi kültürel değerlerimizi aktarmada, ithal edilen kahraman ve olaylardan ziyade, özümüzden olan bu kahramanların ve olayların etkili ve inandırıcı olma noktasında daha başarılı olacağı düşünülmektedir. Gençlerimizin, atalarının haiz olduğu güzellikleri öğrendikçe ecdadıyla gurur duyacağı, ecdadının izinde ilerlemekte istekli olacağı düşünülmektedir. Çalışmada betimsel tarama modelinin, içerik analizi ve betimsel analiz yöntemlerinden faydalanılmıştır. Bu doğrultuda nitel veri toplama araçlarından doküman incelemesi yapılmıştır. Çalışma neticesinde; Müseyyeb-Nâme, Battal-Nâme, Danişmend-Nâme ve Saltık-Nâme'de değerler eğitimine ve değer aktarımına uygun olan ve olmayan bölümlerin olduğu tespit edilmiştir. Eserlerin sakıncalı görülen bölümlerinin düzeltilmesi suretiyle değer aktarımı ve eğitimi sürecinin hizmetine sunulmasının uygun olduğu görüşüne ulaşılmıştır.

Nowadays, in a similar mood, humankind has been in an effort to continue the life in an unsettled, obscure and chaotic environment. Various solutions are sought and offered to bring about the lacking peace and restore the state of mind. One of the solutions offered, undoubtedly, is to possess the values we had in the past but disappearing gradually for the time being. How did we turn into people producing steel doors and alarm signals for the robbers while we were the ones who left the houses without locking the door? This question is the starting point of the study. In this context, ''The Müseyyeb-Nâme, Battal Nâme, Danismend-Nâme, and Sâltık-Name'', Islamic Period Anatolian Turkish Sagas, were analyzed with the aim of protecting the missing values and transferring these values to new generations. Here, the main point is to interrogate the richness of our cultural treasure in terms of values and determine the capability of the works mentioned in terms of the education and transfer of the values in the light of findings. The reason for choosing these works, ''Müseyyeb-Nâme, Battal-Nâme, Danismend-Nâme and Sâltık-Name'' was to be the products of our culture. While transferring our own cultural values, instead of foreign heroes and events, the ones from our own past were thought to become more successful in the point of being effective and convincing. It was considered that the more young people learned the beauty possessed by their ancestors, the more they would be proud of them and willing to follow them. In the study, content analysis and descriptive analysis methods of descriptive survey model were used. Accordingly, a document review, one of the qualitative data collection tools, was conducted. As a result of the study, in Müseyyeb-Nâme, Battal-Nâme, Danismend-Nâme, and Saltık-Nâme, it was recognized that there were both suitable parts and unsuitable ones for the education and transfer of values. After the unsuitable parts were refined, it was figured out that they could be put into service of the education and transfer of values.