Özet:
Uygurlar tarih boyunca sahip oldukları feraset ve ahlak anlayışı, Şamanizm, Budizm,
Manihaizm gibi birçok dine mensup olmaları, yaşadıkları coğrafya ve iklim şartları
sonucunda ürettikleri farklı ürünler, mutfak kültürü, mimari ve estetik zevki ve çeşitli
ticari faaliyetleri neticesinde toy-düğün, bayram-merasim ve cenaze gibi zamanlar için
kendilerine özgü kültürel bir doku oluşturmuş ve bu kültürü Çin Halk Cumhuriyetinin çok
kültürlü yapısına kazandırmıştır. Ak Kar Bayramı, Nevruz Bayramı, Ramazan Bayramı,
Kurban Bayramı, Kök Meşrebi1, Dolan Meşrebi, Gül Seylisi2, Bağ Seylisi, Kavun Seylisi, Erik
Seylisi, Üzüm Seylisi ve İncir Seylisi gibi tören ve bayramların Uygur kültürü için önem
taşıyan ve halkı birleştirici, bütünleştirici özellikleriyle ön plana çıkan bu özel
zamanlardan olduğunu söylemek mümkündür.
Törenler ve bayramlar, dünya üzerindeki tüm milletlerde ortak olan kültürel olgular olup
bu noktada bayramı olmayan bir milletin varlığından söz etmek mümkün değildir.
Bayramların milli kültür içerisinde şekillenmesi ve özümsenmesi yakın dönem tarihinin
değil; köklü ve asırlık bir tarihin ürünüdür. Bu sebeple geleneksel formda olan bayramlar,
halkın tarihinde geçirmiş olduğu sosyo-kültürel gelişim ve değişim sürecine ayak
uydurarak günümüze ulaşırlar. Bu uyum sürecine ayak uyduramayan kimi bayramlar,
zamanla yok olurlar. Örneğin; Uygurların eski dönemlerde kutladıkları Av Merasimi ve But
Seylisi bu bayramlar arasında sayılabilir. Bazı bayramlar ise bu tarihi süreç içerisinde daha
da benimsenerek geleneksel bir hal alırlar. Çinlilerin Bahar Bayramı, Uygur Türklerinin
Nevruz, Ramazan ve Kurban Bayramlarının geleneksel bayramlar arasında olduğunu
söylemek mümkündür. Geleneksel Bayramlar, diğer bayramlara göre daha uzun bir tarihi
geçmişe ve daha yaygın bir etki gücüne sahiptir. Dolayısıyla halkın sosyo-kültürel
yaşamında önemli rol oynarlar.
Çalışmamızda tarihi süreçle birlikte atalarımızdan günümüze ulaşan geleneksel
bayramlarımızın halkın yaşamındaki rolü ele alınacaktır. Aşağıda Uygur Türklerinin
geleneksel bayramları olarak bilinen Nevruz, Ramazan ve Kurban Bayramında yapılan
gelenekler hakkında bilgi verilip bu bayramların toplum yaşamındaki rolü tanıtılıp
değerlendirilmiştir.
