Toplum 5.0 ve yapay zekâ bağlamında gerçekleşen toplumsal dönüşümün sosyolojik analizi

Abstract

Japonya kökenli Toplum 5.0 uygulamaları toplumları "Süper Akıllı Toplum"lara dönüştürme bağlamında önemli tartışmalara konu olmakta ve bireylerin gündelik yaşam pratiklerini her geçen gün daha derinden etkilemeye devam etmektedir. Süper Akıllı Toplum yapısına geçişin düşünsel arka planını Toplum 5.0 felsefesi, teknolojik boyutunu ise yapay zekâ teknolojileri oluşturmaktadır. Bu araştırma, Toplum 5.0 felsefesi ve yapay zekâ kavramının gelişim süreçlerini sosyolojik yönüyle analiz ederek, üniversite öğrencilerinin gündelik yaşamda yapay zekâ uygulamalarına yönelik tutumlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma nicel araştırma yöntemleri kapsamında tarama deseni ile tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi Kayseri ve Nevşehir ilindeki üniversitelerde eğitim gören 405 öğrenciden oluşmaktadır. Anket çalışmasından elde edilen veriler, istatistiksel analizlere tabi tutulmuş olup SPSS 23 paket programında faktör analizi, güvenirlik analizi, normallik analizi, ANOVA ve t testi aracılığıyla analiz edilmiştir. Üniversite öğrencilerinin gündelik hayatta yapay zekâ kullanımına yönelik tutumlarının yaş, eğitim görülen fakülte ve sınıf, ortalama aylık gelir, ikamet edilen yerin niteliği ve günlük internet kullanım süresine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Üniversite öğrencilerinin tutumları yapay zekâ teknolojileri bağlamından geliştirilecek robotlardan haber edinmek, eğitim ve ulaşım hizmeti almak konularında yüksek ortalamalarla temsil edilirken robot aracılığıyla çocuk bakımı, robotlara vatandaşlık ve siyaset hakkı tanınması konularında görece düşük ortalamalarla temsil edilmektedir.

Japan-originated Society 5.0 applications have been the subject of significant debates in the context of transforming societies into "Super Intelligent Societies" and continue to affect the daily life practices of individuals more deeply with each passing day. The intellectual background of the transition to the Super Smart Society structure is the philosophy of Society 5.0, and the technological dimension is artificial intelligence technologies. This research aims to reveal the attitudes of university students towards artificial intelligence applications in daily life by analyzing the development processes of the philosophy of Society 5.0 and the concept of artificial intelligence from its sociological perspective. The research was designed with a scanning design within the scope of quantitative research methods. The sample of the research consists of 405 students studying at universities in Kayseri and Nevşehir provinces. The data obtained from the survey study were subjected to statistical analysis and were analyzed through factor analysis, reliability analysis, normality analysis, ANOVA and T test in the SPSS 23 package program. It has been determined that the attitudes of university students towards the use of artificial intelligence in daily life do not differ significantly according to age, faculty and class, average monthly income, the quality of the place of residence and daily internet use, but there is a significant difference according to the gender variable. While the attitudes of university students are represented by high averages in getting news from robots to be developed in the context of artificial intelligence technologies, receiving education and transportation services, they are represented by relatively low averages in child care through robots, granting citizenship and political right to robots.