Ülke riski analizi: Türkiye ve BRIC ülkeleri üzerine ampirik bir uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 2004-2016 döneminde Türkiye ekonomisinin BRIC ülkeleri ile birlikte risk düzeyinin ekonomik, finansal ve politik değişkenler ile ilişkisini analiz etmektir. Bu amaçla, Harvey ve Zhou (1993), Erb vd. (1996), Bekaert vd. (1996), Gangami vd. (2000) tarafından "Ülke Betası Modeli" olarak adlandırılan, uluslararası sermaye varlıkları fiyatlama modeline dayanan model kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, ülkeler için 6 ekonomik,5 finansal,6 politik ve 3 global olmak üzere 20 değişken ele alınmıştır. Bu değişkenlerde beklenmeyen bir değişimin ülke riskini hangi düzeyde etkilediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu değişken kümesini hala büyük kümedeki bilgilerin çoğunu içeren küçük bir kümeye indirgemek için Temel Bileşenler Analizi (PCA) uygulanmış ve ekonomik, finansal ve politik indekslere ulaşılmıştır. Temel Bileşen Analizi (PCA) yöntemi ile oluşturulan ekonomik, finansal ve politik indeksler kullanılarak kurulan modeller, panel zaman serilerine ait heterojen katsayıları tahmin etmek için geliştirilen ortalama grup (MG) yöntemi ile tahmin edilmiştir. Ülke riskinin yatırım kararlarına etki etmesiyle ortaya çıkan bir diğer durum o ülkeye yapılacak doğrudan yabancı yatırımların büyüklüğündeki değişmelerdir. Bu nedenle, ekonomik, finansal ve politik indeksler ile doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) arasındaki nedensellik ilişkisi Kónya tarafından geliştirilen bootstrap panel nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Tahminlerden elde edilen bulgular, havuzlanan panelde GSYH, dünya getiri oranları ve politik faktörlerin ülke riskine etki ettiğini göstermektedir. Sonuçlar, ekonomik, finansal ve politik faktörlerin Çin, Hindistan ve Rusya gibi gelişmiş ekonomilerde ülke riskine daha çok etki ettiğini göstermektedir. Bununla birlikte, nedensellik analizinden elde edilen bulgular, ekonomik, finansal ve politik indekslerden doğrudan yabancı yatırımlara doğru tek yönlü nedensellik olduğu göstermektedir. Bu sonuç risk düzeyindeki iyileşmelerin doğrudan yabancı yatırımlarda büyüme sağlayacağını ortaya koymaktadır.

The purpose of this thesis is to analyze the relationship between risk level of Turkey and the BRIC economies and economic, financial, political variables over the period 2004-2016. For this purpose, the model based on international capital asset pricing model and called as "Country Beta Model" by Harvey and Zhou (1993), Erb et al. (1996), Bekaert et al. (1996), Gangami et al. (2000) has been taken as the reference. Within the scope of the study, 20 variables including 6 economic, 5 financial, 6 political and 3 global were discussed. The effects of an unexpected change in these variables on the country risk were tried to be determined. To reduce this set of variables to a small cluster that still contains most of the information in the large cluster, the Basic Component Analysis (PCA) has been implemented and economic, financial and political indexes have been reached. The models established by using economic, financial and political indices generated by the Principal Component Analysis (PCA) method are estimated by means of the mean group method (MG) which is developed to estimate the heterogeneous coefficients of panel time series. Another factor that may arise as a result of the impact of country risk on investment decisions is the changes in the size of foreign direct investments. Therefore, the causality relationships between economic, financial and political indices and foreign direct investment (FDI) were analyzed by the bootstrap panel causality test developed by Kónya. Findings obtained from forecasts show that GDP, world rate of return and political factors affect country risk in the pooled panel. The results show that economic, financial and political factors have a greater impact on country risk in developed economies such as China, India, and Russia. At the same time, findings from the causality analysis point out an existence of one-way causality from economic, financial and political indices to foreign direct investment. This result suggests that improvements in risk level will lead to growth in foreign direct investments.