Özet:
Büyük bir coğrafî alanda imparatorluk kuran Abbasîler, beş yüz yıldan fazla
yaşamıştır. Devlete egemen oldukları dönemlerde, birbirinden bağımsız birçok
güce ev sahipliği yapmıştır. Abbasîlerin egemenlikleri bazı dönemlerde sadece
sembolik halifelik olarak kalmıştır. Bu dönemlerde başkent Bağdat’ta bile otoritelerini
kaybetmiş, yöneticiler vesayet güçlerinin egemenlikleri altında kalmıştır.
Bu dönemlerden birisi de Büveyhîler’in vesayeti altında kaldıkları dönemdir. Büveyhoğullarından
Ahmed b. Büveyh, Abbasî Devleti’ndeki iktidar zaafından yararlanarak
önce Vâsıt’a sonra da Bağdat’a girmiştir. Bu sırada Abbasî halifesi ve
Emiru’l-ümerası gizlenmiş, Ahmed b. Büveyh Bağdat’a girişte hiçbir direnişle
karşılaşmamıştır. Yüzyıldan fazla süren Büveyhî egemenliğinde (945-1055), Abbasî
halifeleri sadece dinî bir lider olarak kalmış, halifelerin isimleri dışında bir
etkinlikleri kalmamıştır. Büveyhîlerle ilgili çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak
Büveyhîlerin Irak’taki sosyal yaşamlarıyla ilgili fazla bir çalışma yapılmadığı görülmüş,
bu boşluğu doldurmak için böyle bir çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur. Çalışmada
Irak’ta Büveyhîlerin kısaca tarihine değindikten sonra, o dönemdeki siyasal
yapı, sosyal kurumlar, yargı ve orduya değinilmiştir. Büveyhîler döneminde
Irak’ta sosyal hayat, dinî hayat, bilimsel çalışmalarla ilgili bilgiler verilmiştir.
Daha sonra ekonomik yapı, tarım ve arazi sistemi sanayi ve ticaret ele alınmıştır.
