Türkiye'de sürdürülebilirlik raporlaması ve rapor kalitesi: BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde bir uygulama

Abstract

Sürdürülebilirlik raporlarından etkin bir şekilde yararlanabilmek için raporlamanın belirli bir sistematik dahilinde yapılması gerekmektedir. Türkçe adıyla Küresel Raporlama Girişimi (GRI), dünyada sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında çeşitli standartlar yayınlayarak raporlamanın sistematik şekilde gerçekleşmesini hedeflemektedir. Yayınlanan raporların amaçlarına etkin bir şekilde hizmet etmesi söz konusu raporun içeriğinde yer alan bilgilerin kalitesiyle doğru orantılıdır. Bu bağlamda yayınlanan sürdürülebilirlik raporlarının niteliksel olarak incelenmesi de önem arz etmektedir. Ancak, literatürde sürdürülebilirlik raporlarının niteliklerini belirlemek için yapılmış olan çalışmalarda kullanılan içerik analizi puanlamalarında GRI'nin raporlama kılavuzunda yer alan denge, karşılaştırılabilirlik, doğruluk, zamansal tutarlılık, netlik ve güvenilirlik kriterlerini direkt olarak dikkate almadıkları görülmektedir. Bu durum GRI'lerin amaçlarına ulaşamamasına sebep olmakta, sonuçta sürdürülebilirlik raporlarının kalitesini tartışılabilir kılmaktadır. Bununla birlikte, sürdürülebilirlik raporlarının içerik analizleri yapılırken kullanılması mümkün olan etkin bir puanlama modeline literatürde rastlanamamıştır. Sürdürülebilirlik raporlarının ilgili paydaşlar tarafından daha etkin kullanılabilmesi için taşıması gereken tüm kriterleri barındıran ve içerik analizi yapılırken etkin bir puanlama modeline duyulan ihtiyaç ön plana çıkmaktadır. Bu kaygılardan yola çıkarak bu tez çalışmasının amacı, sürdürülebilirlik raporlarının niteliksel olarak değerlendirilebilmesine olanak sağlayabilecek ve GRI'nin içerik analizlerinde kullanılabilecek etkin bir puanlama modeli önermek ve uygulamaktır. Modelin tasarımında, içerik analizi ve CAMELS yöntemi birlikte kullanılmıştır. Çalışma kapsamına Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alan 10 firmanın 2014 ve 2015 yıllarında yayınlamış oldukları sürdürülebilirlik raporları alınmıştır. Çalışma sonucunda, sürdürülebilirlik raporlarının niteliksel olarak değerlendirilebilmesine olanak sağlayan ve raporların içerik analizlerinde kullanılabilecek etkin bir puanlama modeli önerilmiştir. Önerilen model tanımlanmış olan çalışma kapsamına başarılı bire şekilde uygulanmıştır. Araştırma kapsamına alınmış olan firmaların sürdürülebilirlik raporları niteliksel olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulguların geneline bakıldığında ise Türkiye'de yayınlanan raporlarda "güvenilirlik" kriterinin en zayıf nitelik kriteri olduğu belirlenmiştir. Yine çalışma sonucunda 2014 yılında AEFES firmasının yayınlamış olduğu, 2015 yılında da BRISA firmasının yayınlamış olduğu sürdü

In order to be able to benefit from sustainability reports effectively, reporting needs to be done within a certain systematic way. The Global Reporting Initiative (GRI), in the name of Turkish, aims to systematically implement the report by publisihing variety of standards for the preparation of sustainability reports. The effective serving of the published reports for their purposes is directly proportional to the quality of the information contained in the report. In this context, Qualitative analysis of the sustainability reports published in this context is also important. However, it appears that the content analysis scores used in the studies to characterize the sustainability reports in the literature do not directly take into account the criteria of balance, comparability, accuracy, temporal consistency, clarity and reliability in the GRI's reporting guidelines. This situation makes GRIs unable to reach their goals and ultimately makes the quality of sustainability reports debatable. Also there is no effective scoring model that can be used when analyzing the content of sustainability reports in the literature. In order for sustainability reports to be more effectively used by relevant stakeholders, the need for an effective scoring model emerges as the basis for carrying out content analysis and incorporating all the necessary criteria. The aim of this thesis, based on these concerns, is to propose and implement an effective scoring model that will enable the qualitative evaluation of sustainability reports and that can be used in GRI's content analysis. In the research model, content analysis and CAMELS method were used together. Within the scope of the study, the sustainability reports of the 10 companies in the Stock Exchange Istanbul Sustainability Index published in 2014 and 2015 were taken. As a result of the study, an efficient scoring model has been proposed that enables the qualitative evaluation of sustainability reports and can be used in content analysis of reports. The proposed model has been successfully applied to the scope of the study. Sustainability reports of the companies included in the scope of the research have been evaluated qualitatively. The resulting look of the overall findings published in the report on Turkey "reliability" criteria was determined to be the weakest of the qualification criteria. Again, it is determined that AEFES is published in 2014 and 2015 is the highest report quality score of sustainability reports published by BRISA.