İşletmelerde kurumsallaşma ve iş kazaları arasındaki ilişkide iş güvenliği kültürünün aracılık rolü

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı; işletmelerde kurumsallaşma ve iş kazaları arasındaki ilişkide iş güvenliği kültürünün aracılık rolünün olup olmadığını, kurumsallaşmanın ve iş güvenliği kültürünün iş kazaları ile olan ilişkilerini araştırmaktır. Ayrıca, katılımcıların demografik ve işyeri özelliklerinin kurumsallaşma ile iş güvenliği kültürü düzeylerinin karşılaştırılmasını yapmaktır. Araştırmanın evrenini tüm Türkiye'deki çoğunlukla üretim ile ilgili imalat, inşaat ve tarım işletmeleri sektörü ile az sayıda da olsa hizmet sektöründe bulunan işletmeler oluşturmuştur. Araştırmaya değerlendirilebilen 308 firma yanıt vermiştir. Araştırmada "formalleşme, profesyonelleşme, hesap verebilirlik, kültürel güç ve tutarlılık" alt boyutlarından oluşan kurumsallaşma ölçeği kullanılmıştır. İş güvenliği kültürü için ise "yönetimin bağlılığı", "güvenlik önceliği", "güvenlik iletişimi", "güvenlik eğitimi", "güvenlik farkındalığı ve yetkinlik", "çalışanların katılımı", "kadercilik" ve "raporlama kültürü" boyutlarından oluşan toplam 8 boyutlu güvenlik kültürü ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verilere istinaden öncelikle tanımlayıcı istatistikler, sonrasında da araştırmada kullanılan kurumsallaşma ve iş güvenliği kültürü ölçekleri ile ilgili Co.Alpha testi ve faktör analizleri yapılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklerden sonra hipotez testlerine ilişkin korelasyon ve hiyerarşik regresyon analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonucunda işletmelerde kurumsallaşma ve iş kazaları arasındaki ilişkide iş güvenliği kültürünün aracılık rolünün kısmen bulunduğu belirlenmiştir. Kurumsallaşma ile iş kazaları arasında negatif ve anlamlı bir ilişki, kurumsallaşma ile iş güvenliği kültürü arasında pozitif bir ilişki, yine iş güvenliği kültürü ile iş kazaları arasında negatif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Diğer alt boyutlara ilişkin hipotezlere ilişkin sonuçlar son bölümde verilmiştir. Son olarak çalışmanın bazı kısıtları ile birlikte ilgili kurumlara, işletmelere ve gelecekte araştırma yapacaklara yönelik bazı önerilere yer verilmiştir.

The main purpose of this study; The aim of this study is to investigate whether occupational safety culture has a mediating role in the relationship between institutionalization and occupational accidents in enterprises, and the relations between institutionalization and occupational safety culture and occupational accidents. In addition, the demographic and workplace characteristics of the participants were compared with the institutionalization and occupational safety culture levels. The universe of the research consisted of mostly production-related manufacturing, construction and agricultural enterprises and a small number of enterprises in the service sector in Turkey. 308 companies that could be evaluated responded to the survey. In the research, the institutionalization scale consisting of "formalization, professionalization, accountability, cultural power and consistency" sub-dimensions was used. For the occupational safety culture, a total of 8 dimensions consisting of "management commitment", "safety priority", "safety communication", "safety training", "safety awareness and competence", "employee participation", "fatalism" and "reporting culture" dimensions. safety culture scale was used. Based on the collected data, firstly descriptive statistics, then Co.Alpha test and factor analyzes related to institutionalization and occupational safety culture scales used in the research were conducted. After descriptive statistics, correlation and hierarchical regression analyzes related to hypothesis tests were performed. As a result of these analyzes, it has been determined that occupational safety culture has partially a mediating role in the relationship between institutionalization and occupational accidents in enterprises. A negative and significant relationship was found between institutionalization and occupational accidents, a positive relationship between institutionalization and occupational safety culture, and a negative and significant relationship between occupational safety culture and occupational accidents. The results of the hypotheses regarding the other sub-dimensions are given in the last section. Finally, some suggestions for related institutions, businesses and those who will conduct research in the future are given along with some limitations of the study.