Karamanlıca kaynaklara göre Nevşehir

Abstract

Tarihimizde ve kültürümüzde önemli bir yere sahip olan Karamanlı Ortodoks Türkler tarihten bu yana Anadolu'nun çeşitli yerlerinde özellikle Kapadokya bölgesinde Nevşehir, Niğde, Kayseri, Aksaray, İstanbul, Adana illerinde ve Kırım, Balkanlar, Akdeniz, Karadeniz gibi bölgelerde yaşamışlardır. Karamanlı Ortodokslar yaşadıkları köken sorunu başta olmak üzere dil, din gibi tarihte birçok sorunla karşı karşıya kalmışlardır. Karamanlı Ortodoks Türkler, 1 Mayıs 1923'te Lozan anlaşması gereği göçe tabi tutularak Yunanistan'a gönderilmişlerdir. Mübadeleye maruz kalanlar Yunanistan'a gitmek zorunda kalmış diğerleri ise çeşitli sebepler göstererek Türkiye'de kalmıştır. Göçle birlikte geride bıraktıkları kaynaklar da bize tarihi, coğrafî ve kültürel hayatları hakkında önemli izler bırakmışlardır. Bu kaynaklar Grek harfleriyle Grek harfleri kullanılarak oluşturulan eserler ve kitabeler, kiliseler, camiler, okullar, konutlar vs. dir. 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar çeşitli alanlarda Grek harfli metinlerle kaleme alınan ve Karamanlıdika adı verilen eserlerde Nevşehir hakkında da önemli bilgiler bulunduğunu çeşitli araştırmalardan bilmekteyiz. Nevşehir'e ilişkin önemli yazılı kaynakları oluşturan bu eserlerin taranarak Nevşehir'e ait bilgilerin derlenmesi, incelenmesi ve mukayeseli olarak ortaya konması, Nevşehir ve çevresindeyaşamış olan Karamanlı Ortodoksların kültürel yapısı ve diğer etnik gruplarla ilişkilerinin incelenmesini esas alan çalışma, altı bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Karamanlı Ortodokslar hakkında dil, din, kültür, mübadele, nüfus ve coğrafya hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Nevşehir'e yer veren Karamanlıca kaynaklara ve bu konu üzerindeki çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Karamanlıca kaynaklarda Nevşehir ve Nevşehir'e bağlı yerleşim yerleri hakkında bilgiler sunulmuştur. Üçüncü bölümde Karamanlıca kaynaklarda Nevşehirli önemli şahsiyetler üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde Karamanlı Ortodoksların kurduğu önemli cemiyetlere yer verilmiştir. Beşinci bölümde Nevşehir'deki Karamanlıca kitabeler hakkında bilgilere ve örneklere yer verilmiştir. Son bölümde, Karamanlıca kaynaklara göre Nevşehir'de yaşayan Karamanlı Ortodoksların sosyal hayatları ve folklor ürünlerinin örnekleri üzerinde durulmuştur. Kültürel hayata dair bilgiler Karamanlı Ortodoksların sözlü kültür ürünlerini unutmalarıyla araştırmaların yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu nedenlekonubütüncül bir yaklaşımla açığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.

Karamanli Orthodox Turks who have an important place in our history and culture, have lived in various parts of Anatolia throughout history. They lived especially in Nevşehir, Niğde, Kayseri, and Aksaray from the Cappadocia region, in the cities of Istanbul, Adana, and regions such as the Crimea, the Balkans, the Mediterranean, and the Black Sea. Karamanli Orthodox people have faced many problems such as religion and language in history, especially the problem of origin. The Karamanli Orthodox Turks were sent to Greece by immigration on May 1, 1923, under the Treaty of Lausanne. Those who were exposed to exchange had to go to Greece, while others stayed in Turkey by giving various reasons. The resources they left behind with the migration have left us important traces of their historical, geographical, and cultural life. These sources are works and inscriptions handled in Greek letters, and structures such as churches, mosques, schools, and residences. We know from various researches that there is important information about Nevşehir in the works called "Karamanlıdika", which were written in Greek letters in various fields from the 16th century to the beginning of the 20th century. These works, which include important written sources about Nevşehir, have been scanned and the information about Nevşehir has been compiled, examined, and presented comparatively. The study, which is based on the cultural structure of the Karaman Orthodox who lived in Nevşehir and its surroundings, and their relationship and connection with other ethnic groups, consists of six chapters. Language, religion, culture, population exchange, population, and geographical information about Karamanli Orthodox are given in the introduction part. In the first part, Karamanlidika sources that contain information on Nevşehir and studies on this subject are given. In the second part of the study, information about Nevşehir and settlements connected to Nevşehir is presented that took place in Karamanlidika sources. In the third part, important people from Nevşehir are emphasized who took place in Karamanlidika sources. In the fourth chapter, important societies established by the Karamanli Orthodox are given. In the fifth chapter, information and examples about the Karamanlidika epitaphs in Nevşehir are given. In the last part, the social lives of the Karaman Orthodox people living in Nevşehir according to Karamanlidika sources, and the examples of folklore products are emphasized. And it has been seen that the researches are insufficient as the information about the cultural life and the oral culture products of the Karamanli Orthodox are forgotten. Therefore the subject has been tried to be clarified with a holistic approach.