Ziya Şakir’in tarihî tefrikalarından Avar Oğlu’nda Türk adet ve inançları

Abstract

Ziya Şakir, gazete ve dergilerde yayımlanan eserleriyle tanınmış bir yazardır. Osmanlı döneminde Ziya Şakir adıyla tanınan yazar, Cumhuriyet döneminde çıkarılan Soyadı Kanunu ile “Soko” soyadını almış; Z. Melek, Hüseyin Servet, Bahtiyar, M. Ziya, Emekligil, Hamid Nuri, Abdülmüheymin gibi takma isimler de kullanmıştır. Tarihî gerçekliklere yer verdiği eserlerinde, hatırat ya da belgelerin dışında olaylara tanık olan kişilerle birebir görüşmüş, sözlü olarak anlatılan anıları kayda geçirerek “sözlü tarihçilik” görevini üstlenmiştir. 1935 yılında Yarım Ay dergisinde yayımlanan Avar Oğlu, yazarın tarihî bir gerçeği kurguyla buluşturduğu eserlerinden biridir. İstanbul’u kuşatan ilk Türkler olan Avarları konu edinen eser, Türk töresini ve ahlakını diğer milletlerden üstün tutan bir anlatım tarzına sahiptir. Tabulara, Şamanist inanışlara, fal bakma çeşitlerinden biri olan kürek kemiği falına ve sayıların kutsal olduğuna dair inançlara yer veren eser, geçmişten günümüze aktarılan değerleri okuyucuyla buluşturmuştur. Bu çalışmada, tarihî bir gerçeklikten yola çıkan ve Avarların tarih sahnesindeki önemini vurgulayan yazarın, Türk âdet ve inançlarını Avar Oğlu’nda nasıl aktardığı araştırılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda Ziya Şakir’in, nesiller arasında köprü kuran manevi değerleri, Türklerin karakter özelliklerini ön plana çıkarmak için kullandığı tespit edilmiştir.