Özet:
Araştırmanın amacı, Avanos yöresinde bulunan çini ürünlerini yerinde incelenerek, kullanım alanları, çini yapımında kullanılan araç-gereçleri, kullanılan renkleri, teknik özellikleri, desen özellikleri, kompozisyon özellikleri, üretimi ve değerlendirilmesi, pazarlanmasında yaşanılan sıkıntıları, yöredeki çinicilik sanatının gelişimini ve Türkiye’nin diğer yörelerinde yapılan çinicilik sanatı ile Avanos yöresinde yapılan çinicilik sanatı aralarındaki farklara dair bilgilerin ortaya konulması ve belgelenmesidir.
Bu araştırmada survey (tarama) yöntemi kullanılmıştır. Konu ile ilgili yazılı kaynaklar incelenerek yararlanılmıştır.
Araştırma evreni Nevşehir ili Avanos ilçesinde bulunana çini üretim atölyelerinden oluşmaktadır.
Avanos ‘ta çini yapan ustalardan tesadüfî yöntemle seçilen 30 usta ve 100 adet çini çalışmaları örneklem olarak alınmıştır.
Araştırmada verilerin toplanması amacıyla uzman görüşleri alınarak 25 soruluk bir anket formu düzenlenmiş ve 25 kişiye uygulanmıştır. Anket formu ile çini sanatıyla ilgilenen kişilerin; kişisel bilgilerini, mesleki özelliklerini, çini yapımında kullanılan araç-gereçleri, çini üretiminde kullanılan teknikleri, çini yapımında kullanılan desen ve renk özellikleri, çini üretimi ve değerlendirilmesi, çini ürünlerinin pazarlama alanı ve çinicilik sanatının yöredeki gelişimi ile ilgili sorulara cevap aranmıştır. Anketlerin sonuçları frekans (f) ve yüzde (%) dağılımları ile tablolaştırılmış ve yorumlanmıştır.
Tesadüfî yöntemle belirlenmiş 100 adet çini çalışması için bilgi formu düzenlenmiştir. Düzenlenen bu bilgi formlarında her bir çini ürününe ait örnek no, şekil no, inceleme yeri, inceleme tarihi, ürün kullanım alanı, ürün boyutları, kullanılan malzemeler, kullanılan teknikler, kullanılan renkler, desen özellikleri, kompozisyon ve kaynak kişi künyesi özelliklerine yer verilmiştir. Bilgi formlarıyla Avanos’ta çini yapımında kullanılan araç ve gereçler, çini yapımında uygulanan teknik, uygulanan desen, uygulanan renk ve uygulanan kompozisyon özellikleri tablolaştırılarak yorumlanmıştır.
Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunun ortaöğretim mezunu olduğu görülmüştür. Katılımcıların çoğu çini sanatını aile bireylerinden öğrenmiştir. Araştırmaya katılanların çoğu kendi atölyelerinde usta olarak bu sanatı icra etmektedir. Araştırmaya katılan kişilerin en çok sır altı renkli çini tekniğini uyguladıkları görülmektedir, bilgi formlarından elde edilen bilgiler bu sonucu desteklemektedir. Katılımcıların çoğunluğunun çinide yöreye ait motifler kullandığı görülmektedir, bilgi formlarından elde edilen bilgiler bu sonucu desteklemektedir. Katılımcıların çoğunluğunun çini ürünlerinde türkuaz, kırmızı, mavi ve tonlarını kullandığı görülmektedir, bilgi formlarından elde edilen bilgiler bu sonucu desteklemektedir. Katılımcıların çoğunluğunun çini ürünlerinde tabak formunu yaptığı görülmektedir, bilgi formlarından elde edilen bilgiler bu sonucu desteklemektedir.
