Leyla Erbil'in Öykücülüğü

Abstract

Leylâ Erbil’in başarısı, yaşadığı çağa ve içinde bulunduğu topluma, o toplumun insanlarına ve bu insanlar arasındaki ilişkilere eleştirel bir gözle yaklaşmasındadır. Erbil, öykülerinde ait olduğu toplumun insanlarıyla uyuşamamış, toplumun yerleşik değerlerine başkaldırmış ve bilinçli olarak bir tarafta yer almayan bireyin hikâyesini anlatır. Onun edebiyatının en önemli özelliği meydan okuyuculuktur. Yapıtlarının hem içeriğinde hem de biçiminde bu meydan okumaya rastlanmaktadır. Erbil yerleşik değerlere, dil yapılarına, edebiyatın kurumsallaşmasına başkaldırır. Erbil, kendisini rahatsız eden değerlere karşı çıkar ve bunu ilk olarak dilde gerçekleştirir. İlk öykü kitabı Hallaç’ta yer alan öykülerinde konu, karakter ya da olay örgüsünden ziyade dille problemi vardır. Toplumsal eleştirilerde ironik ve sert bir dil kullanır. Hallaç öykü kitabını Gecede ve Eski Sevgili takip eder. Bu öykü kitaplarında da eril dilin karşısına dişil dili koyan yazar, kadın karakterlerinin yer aldığı hastalıklı bir toplumu anlatmaya devam eder. Çalışmada 1950 dönemi Türk öykücülüğünün çağdaş yazarlarından olan Leylâ Erbil’in öyküleri izlek ve yapı bakımından çözümlenmiştir. Erbil’in eserlerinin feminizm, psikanalizm, kadın, cinsellik, dil ve üslup, öznellik gibi konular üzerinden incelendiği saptanmıştır. Erbil’in eserleri bu açılardan incelenirken onun öykücülüğünü inceleyen bir esere rastlanmamıştır. Bu tezde bu eksikliği giderebilmek için Erbil’in Hallaç, Gecede, Eski Sevgili öykü kitapları yapısalcı kuram bağlamında incelenmiştir. Bu doğrultuda öncelikle yapısalcı kuramın kökeni, tanımı ve hakkında yapılan tartışmalara yer verilmiştir, daha sonra Leylâ Erbil’in Hallaç, Gecede ve Eski Sevgili yapıtlarında yer alan öykülerinin bu kuramlarla tahlil etmenin mümkün olup olmadığı değerlendirilmiştir. Gündelik gerçekleri modern yazın dünyasıyla sentezleyen yazar, modern bireyin çıkmazlarını dilinde gösterdiği yenileşmeyle vermeye çalışmıştır. Anlatım tekniği ve kurgu bakımından modern edebiyatın özgün bir sesi olan Leylâ Erbil'in anlatıları, bireyin psikolojisini, varoluş ve bireyleşme sancılarını aktarır. Varoluşçuluk, psikanalizm ve feminizm gibi sanat akımlarından etkilenen Erbil, eserlerini de bu anlayışlar çerçevesinde oluşturmuştur. Bu incelemeler ışığında Leylâ Erbil’in öykücülüğü yapısalcı anlayış bağlamında tartışılmıştır. Böylece ilgili yapıtlardaki biçimsel ve dilsel yenilikler ortaya konmuş, öykülerde yapısalcı kuramın fonksiyonları açıklanmış ve heterojen yapının öykülerin kuruluşundaki yeri vurgulanmıştır. Elde edilen bulgulardan sonra Leylâ Erbil’in öykücülüğünün altında yatan yapı, yapısalcı anlayışla ortaya konmuştur.

Success of Leylâ Erbil is because of her critical approach to the era and the community she lives in, the people of that community and the relationships between those people. Erbil tells about an individual who could not harmonize with the people of the community which he / She belongs to, who revotls against permanent values of the community and who consciously not standing at any sides. The most important feature of her literature is her challenger attitude. Challenging is encountered both in her context and her format of her works. Erbil challenges to permanent values, language structures , institutionalization of literature. Erbil resists to the values wihch disturbs her and firstly makes that in speech. In the stories partaking of her first story book named “Hallaç” she has problem with the language rather than subject, character or the plot. The uses an ironic and a tough language in social criticism. “Gecede ve Eski Sevgili” follows the story book “Hallaç”. Putting forward feminine language against masculine language, author continues to tell about a morbid community where her female characters take part. In this study stories of Leyla Erbil who is one of the modern writers of Turkish story telling, are resolved in terms of theme and structure. It is detected that Erbil’s works are examined over subjects like feminism, psychoanalysisism, woman, sexuality, speech and style, subjectivity. While Erbil’s works examined from these points any other work is not encountered which examines her storytelling. Erbil’s Hallaç, Gecede, Eski Sevgili books are examined in the context of structualist hypothesis to eliminate this absence. Accrodingto that first it is given coverage to origin and definition of structualist hypothesis and discussions made about it after that it is interpreted that whether it is possible or not to examine stories in Hallaç, Gecede, Eski Sevgili with these hypothesis’. The author who synthesize daily facts with modern writing world, tried to give dilemmas of modern individual with the innovation she shows in her speech. By means of narration tecnique and fiction the narrations of Leyla Erbil as one of the authentic voice of modern literature conveys the psychology , the pain of existence and individulization of the individual. Erbil who is effected by art movements like, existantialism, psychoanalysisism and feminism composes her works under these comprehensions as well. In light of these analysings Erbils story telling is discussed in consieration of structural comprehension. Thus structural and linguistic innovations of the works are revealed, the functions of structural hypothesis are explained and the place of heterogeneous structure in construction of stories is underlined. After the acquired results the structure lies under the storytelling of Leyla Erbil, revealed with structualist comprehension.