Özet:
Jeopolitik konumu itibariyle, son derece stratejik bir öneme sahip olan Suriye, tarih boyunca
Ortadoğu’ya hâkim olmak isteyen büyük güçlerin mücadele alanı olmuştur. I. Dünya Savaşında da
emperyalist devletlerin pazarlık konusu olan Suriye toprakları savaş sonunda Osmanlı’dan kopmuş,
1920 yılından 1946 yılına kadar sürecek olan Fransız mandasında devletleşme süreci başlamıştır.
Fransız askeri birliklerinin Suriye’den 1946’da çekilmesiyle tam bağımsızlığını kazanan Suriye,
uluslararası güçlerin mücadele alanı olmaktan kurtulamamıştır. İngiltere, Amerika ve Rusya gibi
emperyalist güçler için, halkına bırakılamayacak kadar stratejik öneme sahip olan Suriye üzerinde
yapılan mücadele siyasi istikrarsızlıklara neden olmuştur. Batı destekli darbeler döneminde oluşan
istikrarsızlıklar, ülke genelinde sol eğilimli siyasi oluşumların giderek güç kazanmasına imkân
tanımıştır.
Batı Dünyası tarafından ülkelerinin yıllarca sömürülmesine karşı duyulan öfke neticesinde oluşan
Batı karşıtlığı, bu oluşumların da işini kolaylaştırmıştır. 1954’te düzenlenen bir darbeyle Albay Edip
Çiçekli yönetiminin son bulması, Suriye’de anayasal düzenin ve sivil siyasetin önünü açmıştır. Bu
süreçte Batı karşıtlığıyla ön plana çıkan Baas Partisi ile sosyalist ve komünist partiler hızla güç
kazanmışlardır. İç politikasında artan komünist faaliyetler yanında Suriye’nin dış politikada
Ortadoğu’da ekinlik arayışında olan Sovyetler Birliği’ne yakınlaşması dikkat çekmiştir. 1954’ten
sonra Suriye siyasetinde söz sahibi olan Nasyonal Sosyalist ideolojiden beslenen Baas Partisi’nin
ülkedeki tüm sol gruplarla ve özelliklede Sovyetlerin etkisindeki Suriye Komünist Partisi ile olan iş
birliği ve Bağdat Paktı’na bir tepki olarak Sovyetlerle yakın teması, Batı ülkelerini özelliklede
Amerika’yı endişelendirmiştir.
Soğuk savaş sürecinde Sovyetlerin Suriye ve Orta Doğu’ya olan ilgisinin ortaya çıkmasıyla bölgede
Sovyet nüfuzuna zemin oluşturabilecek komünist hareketler Amerika tarafından yakından izlenmeye
başlanmıştır. Yapmış olduğumuz bu çalışma ile bu bölgeyi yakın takibe alan Amerika’nın hariciye
yazışmaları dikkate alınarak 1954 yılından itibaren, uluslararası bir krize dönüşen Sovyetlerin
Suriye’ye yapacağı askeri ve ekonomik yardımların açıklandığı Ağustos 1957’ye kadar geçen sürede
Suriye’deki komünist hareketlerin gelişmesine etki eden faktörler bütün boyutlarıyla
değerlendirilecektir.
