Halk anlatmalarında mitolojik unsurlar (Ed. B. Durbilmez)

Abstract

“Kazan Tatarlarının Halk Anlatmalarında Mitolojik Unsurlar” adlı çalışma; Giriş, Sonuç ve Kaynakça kısımları dışında üç bölümden oluşmaktadır. “Tatar Türklerinin Mitolojisi ve Tatar Halk Anlatmalarının Genel Özellikleri” başlıklı ilk bölümde Kazan-Tatar Türklerinin mitolojisi ve gelenekli anlatıları genel özellikleri açısından incelenmektedir. İlk bölümün birinci kısmında; “Hayvanlar ve İnsanlar”, “Kozmogonik Mitler”, “İlahlar” ve “Kötü Varlıklar” ile ilgili tespit ve değerlendirmelere yer verilmektedir. Bu bölümün ikinci kısmında; Kazan-Tatar Türklerinin gelenekli anlatılarından “Masal”, “Destan” ve “Efsane” türlerinin özellikleri belirlenmekte, bu türlerin sınıflandırmalarına değinilmektedir. “Tatar Türklerinin Halk Anlatmalarında Mitolojik Unsurlar” başlıklı ikinci bölümde Kazan-Tatar Türklerinin gelenekli anlatılarından destan, efsane ve masal türlerine giren ürünleri araştırılmakta ve bu anlatı türlerinde bulunduğunu belirlenen mitik unsurlar sınıflandırılarak değerlendirilmektedir. Mitik unsurlar bu bölümde “Mitolojik Varlıklar”, “Mitolojik Tabiat Unsurları”, “Mitolojik Hayvanlar”, “Mitolojik Dünya Tasarımı”, “Mitolojik Renkler” ve “Mitolojik Sayılar” başlıkları altında incelenmektedir. Mitik motiflere / unsurlara yüklenen anlamların belirlenmesi ve incelenmesi sırasında diğer Türk boylarıyla ilgili yapılan çalışmalardan da yararlanılmaktadır. Böylelikle bir yandan gelenekli Tatar-Türk anlatılarındaki mitik anlamlar incelenirken bir yandan da diğer Türk boylarının benzer / ortak mitik unsurlarına ve bu unsurların taşıdığı mitik anlamlarına –genel hatlarıyladeğinilmektedir. Bununla da yetinilmeyen araştırmada belirlenen mitik motifler ayrıca Stith Thompson’ın “Motif Index of Folk Literature” adlı çalışmasından yararlanarak da incelenmektedir. Bu inceleme, araştırmanın üçüncü bölümünde yer almaktadır.